Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

RITUS

betekenis & definitie

(Latijn) is de naam voor een heilige handeling, zoals die in alle religies voorkomt. Zo noemt men bijv. de plechtigheden bij de manbaarverklaring der jongens in primitieve stammen riten (puberteitsriten), evenzo offers, gebeden enz.

Al deze riten geven enerzijds uitdrukking aan de wensen en de vrome gevoelens der religieuze gemeenschap, anderzijds zijn zij het middel, waardoor de godheid zich openbaart, haar gaven en krachten meedeelt. Een complex van riten noemt men eredienst of liturgie. Elk ritencomplex heeft een eigen karakter, naar gelang van nationale of religieuze geaardheid. Zo onderscheidden de Romeinen bijv. heilige handelingen, die volgens hun eigen van die, welke volgens Griekse ritus plaats hadden.In de R.K. Kerk verstaat men onder ritus de door rubrieken aangegeven wijze, waarop een liturgische handeling moet worden verricht. Dit kan slaan op een afzonderlijke ceremonie (bijv. bewieroking) of op een bepaalde serie handelingen (mis-, doopritus enz.). Daarnaast duidt het woord ritus op een bijzonder liturgisch systeem, dat binnen een bepaald gebied (Ambrosiaanse ritus te Milaan, Mozarabische ritus te Toledo), in oude kloosterorden (Benedictijnen, Cisterciënsers, Carmelieten, Kartuizers e.a.) of door een landengroep (Griekse, Romeinse, of nog uitgebreider Latijnse ritus) wordt gevolgd. Voor ritus in deze betekenis gebruikt men ook het woord liturgie.

Het toezicht op de ritus der Latijnse Kerk is toevertrouwd aan de Congregatie van de Riten (ingesteld door Sixtus V in 1588), voor de geünieerde Kerken van het Oosten wordt deze functie vervuld door de Congregatie voor de Oosterse Kerk (ingesteld door Benedictus XV in 1917) De Katholieken behoren tot de ritus waarin zij gedoopt zijn en kunnen alleen met toestemming van de Apostolische Stoel van ritus veranderen (C.I.C. can. 98). De Latijnse ritus wordt ook in de meeste missielanden gevolgd. Anderzijds laat Rome niet meer toe, dat in landen, waar een Oosters-Katholieke ritus bestaat, deze voor de Latijnse zou wijken.

< >