(= de Haven), ook wel Porto geheten, is de tweede stad van Portugal, in de provincie Minho, met (1940) 262 310 inw., schilderachtig gelegen op de helling van een steile hoogte op de rechteroever van de Douro, 5 km boven de mond. Het vormt een kruispunt van spoorwegen naar Lissabon, Valencia en Barca d’Alva.
De oude stad is nauw, heeft prachtige gebouwen, uit graniet opgetrokken, en is door bruggen verbonden met het op de linkeroever gelegen Vila Nova de Gaia, waar zich de grote wijnkelders bevinden. Oporto telt vele fraaie straten (zoals de Rua Nova des Inglezes, het middelpunt van de handel, en de Rua Nova di Sao Joao met velesierlijke gebouwen), pleinen en parken (zoals Praca de Santo Ovidio, de Praca Universitade, de Praca de Batalha, de Jardin de Sao Lazaro, de Passeio das Virtudes en de Passeio das Fontainhas). De kathedraal is uit de 12de eeuw; de oude kerk van Cedofeita, door Theodomir, koning der Sueven, in 559 gesticht, bezit nog Romaanse onderdelen. Van de vele kerken kunnen nog genoemd worden het klooster van Santa Clara (rijk interieur), de kerk van het grote hospitaal van Sao Antonio en die van het klooster Sao Francisco (met fraaie muurschilderingen en graftombes), van N. S. de Lapa en dos Clérigos (18de eeuw). Andere gebouwen zijn het beroemde bisschoppelijke paleis (herbouwd 1772), de beurs, de grote schouwburg en het paleis van Justitie.
Sedert 1911 bezit Oporto een universiteit (4 faculteiten, ca 1000 studenten), verder een technische academie, een sterrenwacht, een bibliotheek, een botanische tuin, talrijke musea, een academie voor schone kunsten, een handelsschool enz. De industrie omvat vnl. katoen- en wolspinnerij, weverij van zijden stoffen, fabrieken van wasdoek en hoeden, metaalgieterij, looierij, bierbrouwerij, fabrieken van aardewerk, kurk, zeep, suiker, brandewijn, bijouterieën enz. Ook het tegenover gelegen Vila Nova de Gaia heeft talrijke fabrieken. Aangezien de mond van de Douró ten gevolge van een zandbank vaak moeilijk bevaarbaar is, is 6 km ten N., nabij Mattosinhos, de kunstmatige haven Leixoes aangelegd, waardoor de handel van Oporto in betekenis is afgenomen. Ingevoerd worden vnl. katoen, kolen, graan en aardolie. Uitvoerartikelen zijn: wijn (ook daarvan loopt zelfs de uitvoer terug), kurk, ertsen, vee, sardines, katoenen stoffen en zuidvruchten.
Ook is er zeevisserij. Zeebadplaatsen zijn Sao Joso da Foz, Mattosinhos en Leca da Palmira.GESCHIEDENIS
Oporto is ontstaan uit de havenplaats Porto Cale, waaruit de naam van Portugal werd gevormd. Zij was dan ook tot 1014 de hoofdstad van Portugal en nam in de 17de eeuw sterk toe in omvang, doch verloor bij een opstand in ï 757 vele voorrechten. In 1808 verklaarde zij zich het eerst tegen de Fransen, en binnen haar muren vormde zich de Portugese Junta tot behartiging der gemeenschappelijke belangen. De omwenteling van 1820 barstte op 24 Aug. te Oporto uit. Onder de heerschappij van Dom Miguel werden hier bloedige maatregelen tegen de aanhangers van Maria II da Gloria (1828) genomen, waarbij meer dan 10 000 inw. der stad naar elders verhuisden. Ook is zij bekend door haar verdediging tegen Dom Miguel van 7 Juli 1832 - 7 Aug. 1833, toen zij het middelpunt was der ondernemingen van Dom Pedro, die aldaar het besluit ondertekende omtrent de opheffing der godsdienstige orden en kloosters. In 1890 was Oporto het middelpunt van het verzet tegen de Engelse bemoeienis in zake de Z.O.-Afrikaanse kolonie.
