een der grondleggers van de socialistische beweging in Duitsland (Bonn 21 Jan. 1812 - Parijs 6 Apr. 1875), was zoon van een welgesteld Joods fabrikant, doch brak na zijn studie te Bonn met zijn vader en leefde verder in armoede van zijn pen. Zijn eerste boek Die heilige Geschichte der Menschheit (Stuttgart 1837) propageert een synthese van Jodendom en Christendom.
In het begin der jaren 1840 bekeerde hij Marx en Engels tot het socialisme. Hij was mede-oprichteren redacteur van de Rheinische Zeitung, voorzitter van de Deutsche Arbeiterverein in Parijs, in 1861-62 medewerker van Lassalle in Keulen. Op het Brusselse congres der Eerste Internationale* trad hij op tegen Bakoenin*. Verschillende zinsneden uit Hess’ publicaties der jaren 1840 vindt men iets veranderd terug in het Kommunistisch Manifest, waarin overigens de door Hess vertegenwoordigde stroming, die zich het „ware socialisme” noemde, wordt aangevallen. Hess’ socialisme onderscheidde zich van dat van Marx, o.a. door het niet geheel aanvaarden van de strijd om de macht als de enige weg tot een socialistische maatschappij. In Rom und Jerusalem (Leipzig 1862, Wien 1919, 1935) uitte hij als een der eersten het verlangen naar een Joodse staat in Palestina. Als natuuronderzoeker vond hij reeds in de jaren 1850 electrische krachtcentra in de atomen.Bibi.: Die europäische Triarchie (Leipzig 1841); Jüdische Schriften (Berlin 1921); Dynamische Stofflehre (Paris 1877).
Lit.: Theodor Zlocisti, M. H., der Vorkämpfer des Sozialismus und Zionismus (2de dr., Berlin 1921, met uitv. bibliogr.); Georg V. Lukácz, M. H. und die Probleme der idealistischen Dialektik, in: Arch. f. die Gesch. d. Sozialismus u. der Arbeiterbew. XII, 1926; Irma Goitein, Probleme der Gesellschaft und des Staates bei M.
H. (Leipzig 1931); K. Mielcke, Deutscher Frühsozialismus: Gesellschaft u. Geschichte i. d. Schriften v. Moses Hess (1931) J A. Cornu, M. H. et la Gauche hégélienne (1934).
