(of Kijew, in het Pools Kijov, in het Oekraïns Kyjiv), sinds 1934 hoofdstad van het gelijknamige district en van de Sovjet-republiek Oekraïne, met ca 846 000 inw., ligt aan de rechteroever van de Dnjepr op ruim 750 km ten Z.W. van Moskou. De stad heeft een uitgebreide industrie en is een centrum van beetwortelverbouw, suikerindustrie en van appelteelt.
De ingelegde vruchten van Kiew zijn zeer bekend.STADSBEELD
De stad is gebouwd op de rechteroever van de Dnjepr en bestaat uit drie delen. Het middelste deel, Starakiew, dat hoog ligt is het oude Kiew met een nieuwe wijk. In het N. ligt het oude handelsgedeelte, de Podol, thans Petrowskij, dat thans arbeiderswijk is. In het Z. ligt Leninskij, vroeger Petsjersk, met Lawraklooster en arsenaal, het geheel door vestingwerken uit de tijd van Peter de Grote omsloten. In Wereldoorlog II heeft de stad zwaar te lijden gehad en zijn vele van haar kerken volkomen verwoest.
De grootste bloei op gebied van kunst en cultuur heeft Kiew gekend van de 11de eeuw tot 1240, toen de inval van de Mongolen er voor lange tijd een eind aan maakte. Evenals elders in Rusland is in de Middeleeuwen de kunst ook hier een tak van de Byzantijnse en wordt door deze gevoed. Het voornaamste klooster was het in de 11de eeuw gestichte holenklooster (Petsjerskaja Lawra), dat in de 18de eeuw geheel herbouwd, thans verwoest is. Dit klooster had voor Rusland dezelfde betekenis als Monte Gassino voor Italië of Cluny voor Frankrijk. De grootste kerk uit de Middeleeuwen is de in 1037, door Jaroslaw il Savio, gestichte Sophiakerk. In plattegrond doet zij denken aan de Nicodemuskerk in Athene. Zij was, naar Byzantijns voorbeeld, geheel versierd met mozaïeken en fresco’s, waarvan wij alleen de beschrijving over hebben. Merkwaardig is dat sommige fresco’s jacht- en circusscènes weergaven met enkele locale trekken. De in 1108 gestichte kerk van het klooster van Michael Slatoversky, die de kerk van de gouden hoofden genoemd werd naar de 15 vergulde koepels, zowel als de Gyrilluskerk uit de 12de eeuw, bezaten tot Wereldoorlog II goed bewaarde mozaïeken en fresco’s, maar zijn nu totaal vernietigd. In de Barok kwam Kiew weer tot grote bloei. De meeste oude kerken werden in deze tijd gerestaureerd en herbouwd in barokke stijl, zoals de Sophiakerk, de Drievuldigheidskerk, de Desjatinnakerk, de Allerheiligenkerk en de Hemelvaartskerk. De kathedraal S. Andrea van de architect Rastrelli is van 1774. De ommuring uit de 11de eeuw van Jaroslaw il Savio is in de 19de eeuw hersteld. In de Petsjersk bevinden zich nog het al-Oekraïns museum, dat historische collecties bezit en het cultusmuseum. In 1833 is de universiteit van Wilna naar Kiew verplaatst, onder de naam universiteit van de H. Wladimir, met een sterrenwacht, een boekerij enz.
Lit.: J. de Baye, K. la mère des villes russes (Paris 1896); O. Wulff, Alte Kunstdenkmäler von K. (Rep. f. Kunstwissenschaft XXIII s. 225 Berlin 1900); I. E. Grabar, Istorija russkogo iskusstva, gesch. v. d. Russische kunst (Moskou 1910); A. Rado, Führer durch die Sowjetunion (Berlin 1928); G. J. Velicks, Die Entstehung der Städte der Ukraine (Charkow 1930, Russ. en Duits).
GESCHIEDENIS.
Kiew is een der oudste Russische steden. In de 10de-11de eeuw was het de hoofdstad van het machtige Kiewse Rusland, dat betrekkingen onderhield met o.a. Frankrijk en Byzantium. Het verval in de 12de eeuw en de verwoesting door de Mongolen in 1240 is de stad nimmer te boven gekomen. In 1320 kwam het aan Litauen, dat zich in 1569 met Polen verenigde. In 1686 werd het definitief door Rusland ingelijfd. Sinds 1834 heeft Kiew een universiteit. Tijdens Wereldoorlog I, revolutie en burgeroorlog wisselde het verschillende keren van bezetter, om in 1920 definitief in handen van de bolsjewiki over te gaan, die het in 1934 tot hoofdstad van de Oekraïnse Sovjetrepubliek maakten. De stad had veel te lijden van oorlogshandelingen en Duitse bezetting in Wereldoorlog II.
