Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 04-07-2022

Kaenozoicum

betekenis & definitie

(kainos, nieuw; zoon, levend wezen) noemt men de aard-aera, waarin wij thans nog leven. Men zou deze kunnen vergelijken met de Nieuwe Tijd uit de geschiedenis der mensheid.

Daarbij zou dan het Mesozoicum te vergelijken zijn met de Middeleeuwen en het Palaeozoicum met de Oude Tijd. Men spreekt van Kaenozoicum, omdat reeds in het begin van deze aera planten en dieren leefden, die een grote overeenkomst vertoonden met de hedendaagse flora en fauna. Terwijl in het Palaeozoicum de varens, paardestaarten en wolfsklauwen overheersten en in het Mesozoicum de gingko’s, cycadeeën en coniferen, zijn het in het Kaenozoicum de angiospermen (bedektzadigen), die de overhand hebben. Onder de ongewervelde dieren zijn het vooral de tweeschaligen (Lamellibranchiatd) en de slakken (Gastropoda), die op de voorgrond treden. De armpotigen (Brachiopoden) en koppotigen (Cephalopoden) treden sterk terug en de tot deze laatste klasse behorende ammonieten en belemnieten, die in het Mesozoicum overheersten, zijn zelfs uitgestorven. Wat de gewervelde dieren betreft, zo kan men het Kaenozoicum noemen het Rijk der Zoogdieren in tegenstelling met het Mesozoicum, dat het Rijk der Reptielen genoemd kan worden.

Doch niet alleen lijken flora en fauna in het begin van het Kaenozoicum reeds op de tegenwoordige, ook de verdeling van land en zee vertoont reeds een zeer grote gelijkenis. De Kaenozoische aera wordt door de geologen in tweeën gedeeld, nl. in een oudste gedeelte, de tertiaire formatie, en een jongste gedeelte, de kwartaire formatie geheten. Deze namen dateren nog uit de tijd, toen de geologie nog in haar kinderschoenen stond. Men placht toen nl. in de geschiedenis der aarde 4 delen te onderscheiden, waarvan het eerste en tweede (het Primair en het Secundair) ongeveer samenvallen met wat men thans Palaeozoicum, resp. Mesozoicum noemt.

< >