Sir, Engels toneelschrijver en architect (Londen 24 Jan. 1664-26 Mrt 1726) ontwikkelde zich aanvankelijk uitsluitend als literator. Toch ontving hij reeds op 19-jarige leeftijd een opleiding voor bouwkunst in Frankrijk.
Daarna werd hij officier in het Engelse leger en toen hij als zodanig van spionnage beschuldigd een jaar in een gevangenis in Calais doorbracht, begon hij te schrijven (1691, de eerste opzet van The Provoked Wife). De eerstvolgende tien jaar wijdde hij zich geheel aan het schrijven van blijspelen. Deze hadden groot succes, doch waren, in de trant van de „Restoration Comedies”, van weinig hoogstaande moraal. Dit laatste bezorgde hem felle critiek van Jeremy Collier, ten gevolge waarvan hij zich van het toneel afwendde en zich aan de bouwkunst ging wijden. Hij werd de vertegenwoordiger van het Barok in Engeland, de zgn. Palladian Style. Zijn kastelen en landhuizen, gebaseerd op een middenplan met zijvleugels, zijn meer ontworpen om indruk te maken door hun overweldigende afmetingen en massaliteit dan om te dienen tot comfortabele woningen. Hij bouwde o.a. Castle Howard (1702-1714, in Corinthische stijl); Blenheim Palace, dat door de staat werd aangeboden aan de 1ste hertog van Marlborough, maar dat voor de bouwmeester een onuitputtelijke bron van zorg en tegenslag werd (begonnen in 1705), Clarendon Building in Oxford (1713) en het Haymarket Theatre, dat hij bouwde om er zijn eigen stukken te laten spelen, niet te verwarren met de tegenwoordige schouwburg van die naam, die in 1820 door John Nash werd gebouwd. Hij was na Sir Christopher Wren de belangrijkste Barokbouwmeester in Engeland, doch van een veel pompeuzere en meer onmiddellijk op het Italiaanse voorbeeld teruggaande stijl dan deze (z Groot-Brittannië, beeldende kunst: bouwkunst) .Bibl.: The Relapse (1696, nieuwe bewerking door Sheridan en 1777 als A Trip to Scarborough); The Provok’d Wife (1697); The Country House (1715, naar G. Dancourt); The Mistake (1706, naar Molière); The Complete Works, B. Dobrée en G. Webb, 4 dln (London 1927-’28); de Drama’s, uitg. A. E. H. Swaen (Mermaid Series 1896, herdr. 1904).
Lit.: L. Whistler, Sir J. V., Architect and Dramatist 1664-1726 (London 1931); E. de Noailles Mayhew, English Baroque: Sir J. V. and The Baroque Country House, diss. Johns Hopkins Univ. Baltimore (1943).
