Frans genre- en portretschilder (Tournus, Saône-et-Loire, 21 Aug. 1725 Parijs 21 Mrt 1805), vestigde zich ca 1750 te Parijs, waar hij zes jaren later opzien baarde met zijn La lecture de la bible. Een jaar later ging hij naar Italië, dat hij ten gevolge van een liefdesavontuur, door hem zelf verhaald, overhaast moest verlaten. De Italiaanse kunst bleef een gesloten boek voor hem.
In 1761 exposeerde hij in de Salon L’Accordée de village (Louvre), waarvan het sentimentele thema de gelijkgeaarde filosofie van Rousseau en Marmontel in gedachten roept. Hemelhoog geprezen door Diderot bleef Greuze lange tijd één der gezochtste schilders van zijn tijd. Hij verzon o.m. een roman als onderwerp voor een reeks van zes en twintig schilderijen, Basile et Thibaut, ou les effets de la bonne et de la mauvaise conduite, een onderwerp, dat aan Hogarth herinnert. Greuze beeldt in zijn werken bij voorkeur de beloning van de deugd en de straf voor de ondeugd uit.
Deze moralistische richting bepaalt naast het classicisme (een gebied, dat Greuze slechts éénmaal en wel met slecht gevolg betreden heeft) het karakter van de kunst gedurende de periode, die aan de Franse Revolutie voorafgaat. Zijn voorstelling van het leven der eenvoudige lieden is sterk literair gekleurd. Het koloriet van Greuze is minder fris dan dat van zijn tijdgenoot Fragonard. Zijn sentimentele figuren van vrouwen en meisjes stuiten ons thans wegens hun zoetheid tegen de borst.
Uit zijn geschilderde schetsen als ook uit zijn tekeningen (veelal prachtige bladen, in rood krijt uitgevoerd) blijkt evenwel welk een groot kunstenaar hij van nature was. Men kan het slechts betreuren, dat hij zozeer aan de smaak van het toenmalige publiek heeft toegegeven. Onder zijn mansportretten bevindt zich een reeks meesterwerken, die ten onrechte te weinig bekend zijn. Men vindt werken van hem o.a. in de musea te Angers, Besançon, Leningrad, Londen (Wallace Collection), Montpellier, Parijs en Washington.
Talrijke schilderijen van Greuze zijn in prent uitgegaan.Lit.: C. Mauclair, J. B. Gr.
Sa Vie, son Œuvre, son Epoque (Paris 1906); E. Pilon, G., peintre de la femme (Paris 1912); L. Hautecœur, Gr. (Paris 1913); E. Monod et L.
Hautecœur, Les dessins de Gr. conservés à l’Académie des Beaux Arts de St Petersbourg (Paris 1922).
