baron, Vlaams schilder (Oostende 13 Apr. 1860 — Brussel 19 Nov. 1949), was van gemengd Engels-Westvlaams bloed en groeide in het kleinsteedse en burgerlijke milieu van zijn grootmoeders („De Dame met de blauwe sjawl”, Antwerpen) souvenirs-winkeltje op; wat hij daar zag zou later zijn stillevens en maskers doen ontstaan.
Van 1877 tot 1880 studeerde hij aan de academie te Brussel onder Portaels. Er is echter geen spoor van enig schools onderwijs in zijn vroegste stukken (een zelfportret uit 1879 en het meesterstuk De Lampenist uit 1880) te merken. Hij werkte verder zelfstandig te Oostende, in de woonkamers van het ouderlijk huis, waar de interieurs, van één kant slechts belicht, als Namiddag te Oostende, Het Burgersalon, Russische Muziek en Meisjes aan haar toilet ontstonden. Ook had hij een eigen atelier, vier hoog, in een hoekhuis, waar van alle zijden het licht binnenviel. Dit verklaart de stukken, waaruit nagenoeg elke schaduw afwezig is als De Oestereetster (1882), Adam en Eva verjaagd uit het Paradijs (1887) en die welke uit de hoogte gezien zijn als Muziek in de Vlaanderse Straat (1881) en Daken te Oostende (1884).
Zijn zin voor kleur bracht hem tot het stilleven. Alles bij Ensor is eigenlijk stilleven, niet alleen zijn groenten, schelpen en flessen, zijn vissen en schaaldieren, maar ook zijn maskers. Wel weet hij deze laatste met een vreemd, angstwekkend leven te bezielen en in dramatische tonelen te doen optreden, zó dat men aan Hieronymus Bosch is gaan denken. In zijn grootste werk, De Intrede van Christus te Brussel, heeft hij heel de samenleving van zijn tijd, met haar ontelbare tronies aan de kaak gesteld. Een groot deel van zijn werk werd door carnaval, dat te Oostende druk werd gevierd, geïnspireerd. Zo ontstonden de Pierrots, de Colombines, de bontgeklede acteurs, die zich door schemerachtige bosjes en liefdetuinen bewegen. De zee is een hoofdbestanddeel van Ensor’s kunst. Zij is overal aanwezig in zijn marines, zijn duin- en strandge-
(pagina mist)
