Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 18-10-2023

Jacob MOSSEL

betekenis & definitie

Nederlands koloniaal bewindsman (Enkhuizen 28 Nov. 1704 - Batavia 15 Mei 1761), vertrok in 1720 als „jong matroos” naar Indië en werd te Negapatnam „aen de pen” geplaatst.

Hij bleef zonder onderbreking 21 jaar aan de Kust van Coromandel werkzaam en doorliep er alle rangen tot gouverneur en directeur. In 1740 kreeg hij rang en titel van buitengewoon raad van Indië en hij werd twee jaar later naar Batavia,,verlost’’.In 1744 werd hij raad-ordinaris, tevens directeur van de Amfioen-sociëteit; in 1747 directeur-generaal van de handel.

Óp de dag van Van Imhoff’s overlijden, i Nov. 1750, koos de Raad van Indië hem tot Gouverneur Generaal, welke keuze door de XVII werd goedgekeurd. De Staten-Generaal schonken hem in 1754 rang en titel van luitenant-generaal van het Staatse leger, waardoor voor het eerst een G.G. als Excellentie werd aangesproken. Mossel aanvaardde het opperbewind in een buitengewoon moeilijke tijd, maar hij slaagde er in, het scheepje van de Compagnie vlot te houden. Hij nam verschillende maatregelen om de knoeierijen der ambtenaren tegen te gaan, o.a. door hun salarissen wat te verhogen en een „Reglement ter beteugeling van pracht en praal” uit te vaardigen.

Op Java werd onder zijn bestuur het aloude rijk van Mataram gesplitst in de Vorstenlanden Soerakarta en Djokjakarta. Een expeditie tegen de Engelse concurrenten in Bengalen liep in 1759 op een nederlaag uit, ten gevolge waarvan de eens zo rijke Nederlandse handel op dat gewest geheel onder Engelse controle kwam. Mossel was een vroom man, die op eigen kosten een Maleise vertaling van de bijbel liet drukken.

DR p. W. STAPEL

Lit.: M. A. van Rhede van der Kloot, De gouverneurs-generaal van Ned.-Indië (’s-Gravenhage 1891); Gesch. v. Ned.Indië, onder leid. v. F. W. Stapel, IV (1939).

< >