(meningitis) is een ontsteking van de weke hersenvliezen. Zij ontstaat meestal in aansluiting aan een ziekteproces elders in het lichaam, evenals het hersenabsces.
Men kent vele verwekkers van deze ziekte o.a. Streptococcen, pneumococcen, meningococcen, tuberkelbacillen, spirochaeten en enkele vira. Er vormt zich een exsudaat rondom de hersenen, waarvan de typische meningitisverschijnselen het gevolg zijn: hoofdpijn, braken, obstipatie, nekstijfheid, verlammingen van hersenzenuwen en epileptische aanvallen (z epilepsie). Uit de troebele liquor cerebrospinalis kan de ziekteverwekker gekweekt worden, hetgeen van groot belang is voor het instellen van de juiste behandeling, daar vele patiënten genezen met Sulfonamides of antibiotica. Een afzonderlijke vermelding verdienen nog:1. Nekkramp (meningitis epidemica) wordt veroorzaakt door meningococcen. De ziekte doet zich meest geïsoleerd voor, soms in epidemieën, in kazernes, kostscholen e.d. Vele mensen bergen de bacil in neus of keel zonder zelf ziek te worden, maar ze kunnen de ziekte wel overbrengen. Vooral jonge mensen worden aangetast. De incubatietijd is 2-4 dagen. Als complicatie kent men de beschadiging van de gehoorzenuw, die tot blijvende doofheid leidt. Meestal geneest de patiënt dank zij de behandeling met sulfonamides; soms echter ziet men stoornissen in geestelijke functies.
2. Tuberculeuze meningitis ontwikkelt zich geleidelijk. Zij komt vooral voor bij kinderen en is vaak een vorm van miliaire tuberculose. In verloop van enkele weken blijkt de uitzaaiing van tuberkelbacillen in gebrek aan eetlust en energie, sufheid, braken, onregelmatige koorts en nekstijfheid. Daar het exsudaat vooral aan de onderkant van de hersenen opgehoopt wordt, komen vaak hersenzenuwverlammingen voor. In het vaatvlies van het oog kan men soms met behulp van de oogspiegel tuberkels waarnemen, hetgeen, evenals het aantonen van tuberkelbacillen in het lumbale vocht, de tuberculeuze aard van de aandoening bewijst. Zonder behandeling eindigt de ziekte in enkele weken dodelijk. Van de vele antibiotica is slechts de streptomycine in staat het ziekteproces te beïnvloeden. In sommige gevallen volgt na langdurige behandeling volledige genezing. De kans is echter groot, dat de geestelijke functies blijvend gestoord zijn of dat de gehoorzenuw door de streptomycine beschadigd wordt, waardoor doofheid ontstaat.
A. WESSELIUS-DE CASPARIS
