Amerikaans staatsman (Hanover County, Virginië, 12 Apr. 1777 - Washington 29 Juni 18521, vestigde zich als advocaat te Lexington in Kentucky, werd in 1803 gekozen tot vertegenwoordiger van deze staat en in 1806 door de Wetgevende Vergadering aldaar als senator naar het Congres te Washington gezonden. Hij sloot zich aan bij de democraten en in 1811 werd hij tot afgevaardigde naar het Congres benoemd, waar hij bijna dadelijk de voorzittersplaats innam tot 1825 toe.
Hij dankte dit aan zijn populariteit, omdat hij hevig vóór de oorlog met Engeland was. Hij haalde het Congres over tot het besluit, dat het elke inmenging der Europese mogendheden in de binnenlandse zaken van Zuid-Amerika als een oorlogsverklaring zou beschouwen. Onder president Adams werd hij staatssecretaris, maar zijn populariteit was reeds zeer aan het afnemen: hij had het toen meestal machtige Zuiden tegen zich ingenomen, doordat hij hoge invoerrechten voorstond; het door hem ontworpen tarief van 1824 had zelfs bijna een secessie tot gevolg (z Calhoun). Later kwam daar nog bij, dat hij ook tegen de slavernij gekant was.
Toen Jackson in 1828 de presidentszetel innam, werd Clay senator van de staat Kentucky. Zowel in 1836 als in 1844 was hij candidaat voor het presidentschap, doch telkens tevergeefs. Toen in 1849 wegens de slavenkwestie in Californië en Nieuw-Mexico tussen het N. en het Z. verdeeldheid dreigde te ontstaan, liet hij zich door Kentucky weder tot lid van de senaat kiezen en deed aan het Congres het voorstel de slavernij ten Z. der vastgestelde lijn rechtens te laten bestaan, maar aan de nieuwe staten de keuze te laten, haar al of niet op te heffen. Toen dit voorstel door een coalitie der uiterste partijen werd afgestemd, verliet hij Washington in 1850, maar daarna ontwierp de senaat op grond der denkbeelden van Clay een schikking, waardoor een hachelijke crisis werd afgewend.
Hierin lag zijn kracht; ook het Missouri-compromis (z slavernij) van 1820 is grotendeels zijn werk.Lit.: C. Schurz, Life of Henry Clay (Boston 1887), 2 dln; C. Colton, The life, correspondence and speeches of H. Clay, 6 dln (London 1864, 2de dr., 7 dln 1898); T.
H. Clay. Life of H. Clay (1910); Th.
Burton, H. C. (1928); G. G. Van Deusen, The life of H.
C. (1937).
