beroemd Duits reiziger (Hamburg 16 Febr. 1821 - Berlijn 25 Nov. 1865), begaf zich na het doorlopen van het gymnasium van zijn geboortestad in 1839 naar de universiteit te Berlijn, waar hij zich vooral toelegde op de oudheid- en letterkunde. Na het eerste studiejaar ondernam hij een oudheidkundige reis naar Italië en Sicilië.
Vervolgens zette hij zijn studiën te Berlijn nog 3 jaren voort en promoveerde in 1844 op een dissertatie over de handelsnijverheid der Korinthiërs. Daarna begaf hij zich naar Londen, waar hij zich toelegde op de kennis van het Arabisch. Vervolgens ging hij van Londen over Parijs, Marseille en Madrid naar Gibraltar en van hier naar Tanger, waar zijn eerste ontdekkingsreis een aanvang nam.In 1848 vestigde hij zich als privaat-docent te Berlijn, waar hij zijn reisbeschrijving: Wanderungen durch die Küstenländer des Mittelmeeres, ausgeführt in den Jahren 1843, 1846 und 1847 voltooide. Doch reeds in 1849 werd Barth door Bunsen en Petermann uitgenodigd, om deel te nemen aan een ontdekkingsreis in de binnenlanden van Noord-Afrika, welke Richardson op last der Britse regering zou volbrengen. In 1849 vertrokken, is hij eerst in het najaar van 1855 'n Europa teruggekeerd.
De reizen van Barth hebben een nieuw tijdperk doen aanbreken in de ontdekkingsgeschiedenis van Afrika. Hij heeft het merkwaardige gewest Air of Asben met zijn hoofdstad Agades nauwkeurig onderzocht en beschreven, de machtige Binoeë is hij overgetrokken en het grote, vruchtbare land Adamaoea heeft hij in kaart gebracht. Hij is de eerste, die juiste berichten heeft geleverd over de belangrijke koninkrijken Bagirmi en Wadaï,terwijl hij de rijken Gando en Hamd-Allahi heeft ontdekt. Na die tijd is de belangstelling in de binnenlanden van Afrika aanmerkelijk vermeerderd. De aardrijkskundige genootschappen van Londen en Parijs verleenden Barth de grote gouden medaille; de universiteit van Oxford benoemde hem tot doctor honoris causa. Nadat hij in 1858 met Mordtmann een reis naar Klein-Azië ondernomen had, werd hij in 1863 benoemd tot hoogleraar in de aardrijkskunde aan de universiteit te Berlijn. In 1864 bezocht hij voor de tweede maal Italië, in 1865 Montenegro en Dalmatië.
Bibl.: Reisbeschrijvingen: Reisen und Entdeckungen in Nordund Central-Afrika in den Jahren 1849-1855 (5 dln, 1857-1859); Reise von Trapezunt durch die nördliche Hälfte Kleinasiens nach Skutari (1860); Reise quer durch das Innere der europäischen Türkei (1863). Belangrijke woordenlijsten: Sammlung und Bearbeitung zentralafrikanischer Vokabularien (3 Tie 1862-1866).
Lit.: G. v. Schubert, H. B., der Bahnbrecher d. dtsclin Afrikaforschung (Berlin 1897).
