is een kruis met gelijke armen, die aan het eind in dezelfde richting rechthoekig omgebogen zijn, in het Sanskrit swastika genoemd. Het teken is een zeer verbreid ornament en komt in verschillende tijden als religieus symbool voor.
Het treedt al in prehistorische tijden (Troje) op en komt in Griekenland voor het eerst in de kunst van het bronzen tijdperk voor. Vooral Perzië schijnt een haard van steeds vernieuwde verbreiding van het symbool te zijn geweest. Uit het feit dat het tot in China en Japan verbreid is, zou men kunnen afleiden dat het van Oosterse herkomst is, maar ook bij de Indianen in Midden-Amerika is het bekend geweest, als ook bij de Basken. Er is dan ook geen reden, het als een specifiek Indo Germaans symbool te beschouwen en het speciaal Arisch te noemen, waartoe de (overigens onjuist gebleken) opvatting, dat het in Palestina en het door Semieten bewoonde Mesopotamië niet zou voorkomen, aanleiding heeft gegeven. Bij de Germanen komt het hakenkruis als religieus symbool vooral als de hamer van de dondergod Thor* voor; dientengevolge wordt het in Duitsland, waar het als huismerk algemeen bekend is, als afweermiddel van brand en blikseminslag beschouwd. Om zijn vermeend antisemietisch karakter nam het nationaal*socialisme het als een herkenningsteken van de beweging aan en verhief het na de overwinning van 1933 tot nationaal embleem.Lit.: Goblet d’Alviella, La migration des symboles (Paris 1891), blz. 41-108; G. G. Uhlenbeck, De ,»Swastika” (De Gids 1897, III, blz. 147 v.); L. Wilser, Das Hakenkreuz nach Ursprung, Vorkommen und Bedeutung (1917); Jörg Lee hier, Vom Hakenkreuz. Die Geschichte eines Symbols (Leipzig 21934); A. Roes, Het hakenkruis arisch? (Haarlem 1934).
