genaamd Cinzio of Cintio, Italiaans dichter, tragicus en novellist (Ferrara 1504-Pavia 24 Dec. 1573), studeerde in zijn geboortestad en doceerde aan de universiteit aldaar filosofie en rhetoriek. Sinds 1547 in dienst der Este’s, ging hij in 1562 in die van Emanuele Filiberto van Savoye over en gaf colleges achtereenvolgens te Mondovi, Turijn en Pavia.
Giraldi Cinzio’s literaire werkzaamheid is veelzijdig. Op het gebied van het treurspel, dat in zijn dagen juist naar de trant der antieken herleefde, neemt hij een aparte plaats in, omdat hij — terwijl anderen naar de Griekse tragedie teruggrepen — opkwam voor de navolging van het Romeinse treurspel van Seneca, waarvan hij de voordelen tegenover het Griekse theater ook in verhandelingen verdedigde. Zijn drama’s, waarvan de Orbecche (opgevoerd 1541, een zuivere nadichting van Seneca’s Thyestes) het beroemdste is gebleven, lopen over van moord en gruweldaden doch vonden niettemin talrijke navolgers. Daarnaast heeft Giraldi ook het bewerken van meer moderne tragische stoffen aan zijn tijdgenoten aanbevolen.
Uit de Orbecche en zes andere tragedies weer putte hij de verbindende lijn voor zijn verzameling novellen de Hecatömmiti, niet zoals de naam zegt 100, maar 112 verhalen, die de auteur voorstelt gedaan te zijn door een gezelschap dat na de „Sacco di Roma” (1527) de eeuwige stad is ontvlucht (1ste uitg. Mondovi 1565). Hij wilde hiermee, zoals het voorwoord zegt, ondeugden veroordelen en tot verbetering der zeden bijdragen, maar ondanks die zedelijke doelstelling zijn er verscheidene zeer licentieus van onderwerp en taal. Uit één er van heeft Shakespeare zijn Othello geput.
In feite zijn de vertellingen uit de Hecatömmiti niet, naar Giraldi wil laten voorkomen, uit het echte leven van zijn tijd gehaald, doch uit de boeken.
Giraldi Cinzio, die ook het riddergedicht verdedigde tegen de bigotten van de aristotelische regels, is voorts de auteur van Discorsi intorno al comporre dei romanzi e commedie (Venezia 1554); dit en enige kleinere geschriften, w.o. een dialoog Delle Satire, zijn gezamenlijk uitgegeven in 2 dln van de Biblioteca rara, bezorgd door E. Camerini (Milano 1864).
MR H. VAN DEN BERGH
Bibl.: Herdrukken van de ,,(H)Ecatommiti” o.a. in de Raccolta d. Novellieri ital. (ed. Pomba, Torino); G. Bertino, Gli Ecatomm. del G. (Sassari 1903).
Duitse bloemlezing: Novellen aus den Hekatommithi, übers v. R. Semerau (Leipzig 1909). Vgl.
A. Vecoli, L’intento morale degli Ecatomm. (Camaiore 1890). Verdere werken van Gir. Cinzio: Egle (herdersspel, opgev. 1545); Ercole (gedicht); Gli Eudèmoni (blijspel, gepubl. d.
G. Ferraro, Ferrara I877).
Lit.: P. Bilancini, G. B. Gir.
Cinzio e la tragedia ital. nel sec. XVI (Aquila 1890); Barotti, Mem. stor. di letterati ferraresi (Ferrara 1792), I, 390; A. van Bever et E. Sansot-Orland, Notes sur G. B.
G. C., in: Rev. de la Renaissance IV (1903); L. Berthé de Besaucèle, J. B.
G. (Paris 1920); C. Guerrieri Crocetti, G. G. e il pensiero crit. delsec. XVI (Milano 1932); voorts de voorrede in de uitgave van Camerini, ed. cit.
