(Sonnino 2 Apr. 1806 - Rome 3 Nov. 1876), de bekende kardinaal en staatssecretaris van Pius IX, bezocht te Rome het grote seminarium en onderscheidde zich weldra door zijn talenten. Hij koos de politieke loopbaan aan het pauselijk hof.
Toen Pius IX de pauselijke zetel beklom, schaarde hij zich aan de zijde der vrijzinnige hervormers en verwierf een grote, bijna alvermogende invloed op den paus. Op 12 Juni 1847 verkreeg hij de kardinaalshoed en tevens werd hij lid van de eerste, door Pius IX ingestelde, ministerraad. Op 10 Mrt 1848 werd hij voorzitter van een gemengd ministerie, dat uit wereldlijke en geestelijke leden bestond. Na de pauselijke verklaring van de 29ste Apr. 1848, waarin de paus de oorlog tegen Oostenrijk afkeurde, liet Antonelli de vooruitstrevende politiek varen en voegde zich in de gelederen der reactionnairen. Hij bewoog den paus, na de volksaanval op het Quirinaal en de moord op Rossi (15 Nov. 1848), om de vlucht te nemen naar Gaeta, op het grondgebied van Napels (25 Nov. 1848). Na herstel van het pausdijk gezag door de Fransen (1849) keerde hij op 12 Apr. 1850 met den Paus naar Rome terug en volbracht hij het werk van een strenge reactie, die in Oostenrijk als ongerijmd werd beschouwd en een bevrediging der gemoederen onmogelijk maakte.
Hij vervolgde zijn politieke tegenstanders en voerde een absolutistisch politieregiment in. Tevergeefs werd de paus van alle kanten tot zachtmoedigheid aangemaand; de aanstoker van de reactie genoot zijn volkomen vertrouwen. In 1860 kwam hij te Napels tussenbeide om de totstandkoming van de Italiaanse eenheid tegen te werken; in de daarop volgende jaren bewerkte hij de bezetting van Rome door de Fransen, en in 1870 wekte hij de R.K. op, het pauselijk gebied te verdedigen.Lit.: J. Schmidlin, Papstgeschichte der neuesten Zeit, II, (München 1934); Dictionnaire d’histoire et de géographie ecclésiastiques, dl III.
