Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

George de lalaing van RENNENBERG

betekenis & definitie

(juister: Rennenburg),, baron van Ville, graaf van (ca 1540 - Groningen 23 Juli 1581), erfde van zijn moeder Rennenburg en schaarde zich eerst in 1576 aan de zijde der Staten: hij wierf een regiment tegen de Spaanse muiters en werd, na de gevangenneming van Robles*, door de Staten-Generaal tot stadhouder der N.O.-gewesten benoemd (def. Aug. 1577).

Hij had veel moeite zijn gezag te vestigen en dat van de Staten-Generaal te handhaven: er was een sterke koningsgezinde partij en grote onenigheid tussen de stad Groningen en de Ommelanden over het stapelrecht, en tussen de Friese steden en de grietenijen over hun aandeel in de Staten. Rennenberg trad krachtig op: hij verzette de wet in de Friese steden, beperkte het hem vijandige Hof te Leeuwarden en liet Cunerus Petri, bisschop van Groningen, arresteren, maar de Staten-Generaal beslisten ten gunste der Ommelanden in de kwestie van het stapelrecht. Nieuwe moeilijkheden rezen, toen de Hervormden op grond van de Religievrede* vrije godsdienstoefening verlangden. Als overtuigd katholiek verzette Rennenberg zich hiertegen en was hierdoor te meer geneigd zich bij hen aan te sluiten, die op verzoening met Philips II aanstuurden. Hij werd daarin aangemoedigd door Parma en door zijn verwanten en vrienden in Henegouwen, terwijl hem schone beloften werden gedaan. Intussen moest hij aan het verlangen der Hervormden toegeven en hun optreden sterkte hem in zijn voornemen, waarbij hij zeker was van een talrijke groep in de stad Groningen.

Hij aarzelde dan ook lang met zich aan te sluiten bij de Unie van Utrecht, waartoe de Ommelanden en Friesland dadelijk overgingen. Zijn weifeling wekte wantrouwen en in de winter van 1579 op 1580 namen de Friese steden hem vijandig gezinde maatregelen. Op 3 Mrt 1580 voerde hij toen zijn voornemen op verraderlijke wijze uit: in strijd met nog juist gegeven verzekeringen, bezette hij het Groningse stadhuis en liet enige staatsgezinde leiders gevangennemen, waarbij burgemeester Hilbranders, zijn gastheer van de vorige dag, gedood werd. In Friesland had de prinsgezinde partij zich van de sterkten meester gemaakt en werd Oranje nu als stadhouder erkend; Ommelandse edelen sloten zich hierbij aan. Met hulp van Parma kon Rennenberg zich in Groningen staande houden en Delfzijl en Koevorden veroveren, maar niet Dokkum en Steenwijk. Teleurstelling en gewetenswroeging bezorgden hem een vroege dood.DR H. A. ENNO VAN GELDER

Lit.: H. Trosée, Het verraad van George van Lalaing, graaf van R. (1894); P. J. Blok, Groningen in de opstand tegen Philips II (Gedenkb. der Reductie van Gron., 1894); Lettres inédites de G. de L., comte de R., publ. p. M. Diegerick, in: Buil. Com. roy. d’histoire de Belg., 2e série X (Bruxelles 1858).

< >