(tribunaux arbitraux mixtes) zijn gemengde internationale gerechten, door de na Wereldoorlog I gesloten vredesverdragen onderscheidenlijk voor Duitsland (verdrag van Versailles), Oostenrijk (verdrag van Saint-Germain), Hongarije (verdrag van Trianon) Bulgarije (verdrag van Neuilly) en Turkije (verdrag van Lausanne) en elk der geallieerde en geassocieerde mogendheden ingesteld. Zij hadden tot taak uitspraak te doen in de geschillen, die over de uitvoering van de economische bepalingen der vredesverdragen zouden rijzen, alsmede in alle geschillen, voortvloeiende uit overeenkomsten, vóór de inwerkingtreding dier verdragen tussen onderdanen van in de oorlog vijandige landen gesloten, voor zover die niet ter beoordeling stonden van de nationale rechter in geallieerde, geassocieerde of onzijdige landen.
Zowel staten als particulieren konden als partij voor deze scheidsgerechten optreden.De gemengde scheidsgerechten bestonden elk uit drie leden, van wie ieder van de beide er bij betrokken regeringen er één benoemde en de derde (de voorzitter), bij gebreke van overeenstemming tussen de betrokken landen, door de Volkenbondsraad werd aangewezen uit de onderdanen van tijdens de oorlog onzijdig gebleven landen. Van verscheidene van deze gerechten waren Nederlanders voorzitter (mr C. D. Asser, mr B.
C. J. Loder, prof. mr A. A.
H. Struycken e.a.).
Beslissingen der gemengde scheidsgerechten zijn uitgegeven in de Recueil des décisions des tribunaux arbitraux mixtes (10 dln, Paris 1921-1930). De V.S. van Amerika, die het verdrag van Versailles niet hebben geratificeerd, hebben op 25 Aug. 1921 te Berlijn met Duitsland een afzonderlijk verdrag gesloten, waarbij o.m. voor de regeling van geschillen, als de hierboven aangeduide, een overeenkomstig orgaan werd ingesteld, nl. de Mixed Claims Commission.
De belangrijkheid van dit eerste uitgebreide gebruik van internationale rechtsmacht blijkt o.m. uit de mate, waarin op haar een beroep is gedaan. Om hiervan een idee te geven zij vermeld, dat gedurende de 17 jaar van haar werkzaamheid aan de gemengde scheidsgerechten en de Mixed Claims Commission te zamen meer dan 60 000 zaken ter behandeling zijn voorgelegd. De Mixed Claims Commission heeft van haar oprichting af tot Oct. 1939 niet minder dan 20 000 dossiers onderzocht. Uitspraken van deze Commissie zijn uitgegeven o.a. door J.
C. Witemberg in Commission mixte de réclamations germano-américaine, 3 dln (Paris I926-I940).
MR L. V. LEDEBOER
Lit.: W. Schätze 1, Das deutsch-französ. gemischte Schiedsgericht (Berlin 1930); J. Teyssaire et P. de Solere, Les tribunaux arbitraux mixtes (Paris 1931) ; R. Blühdorn, Le fonctionnement et la jurisprudence des tribunaux arbitraux mixtes créés par les traités de Paris (Recueil des Cours de l’Acad. de dr. intern. de La Haye, dl 41 ; Paris 1933) ; C.
Carabiber, Les juridictions internationales de droit privé. De l’arbitrage international à l’expérience des Tribunaux Arbitraux Mixtes et à l’institution de juridictions internationales permanentes de droit privé (Neuchâtel 1947).
