door de Romeinen Garumna genoemd, voornaamste rivier in Z.W.-Frankrijk, ontspringt op 1872 m hoogte op Spaans grondgebied in de Pyreneeën, in het achterste gedeelte van de Valle do Aran, tussen de Maladetta en de Mont Vallier. Na een loop van 45 km bereikt zij door een donkere kloof, Pont du Roi genaamd, boven St-Béat (590 m hoog) Frans grondgebied.
Hier wendt zij zich bij Montréjeau N.O.-waarts, verlaat bij St-Gaudens het noordelijk gedeelte der Pyreneeën en stroomt langs St-Martory, Cazères, Carbonne en Muret naar Toulouse (132 m hoog), waar zij reeds een breedte heeft van 63 m, door het Canal du Midi in verbinding staat met de Middellandse Zee en door een breder dal tussen heuvelzomen („côtes”) verder stroomt. Vervolgens loopt zij N.W.-waarts over Agen en Marmande naar Bordeaux, waar zij een halfcirkelvormige boezem vormt ter breedte van 1000 m, met een lengte van 7 km.; 24 km verder verenigt zij zich bij de Bec d’Ambez met de Dordogne, vormt een aantal eilanden en zandbanken en stroomt onder de naam Gironde langs een bedding ter lengte van ruim 75 km naar de Atlantische Oceaan. Geweldige springvloeden, hier mascarets of raz de marêe genaamd, stuwen soms het water landwaarts tot in de Dordogne, doen een luid gebrul horen en bedreigen soms de oeverlanden. De Garonne heeft een lengte van 600 km en bezit vele bijrivieren, waarvan verschillende bevaarbaar zijn, zodat zij op een stroomgebied van 84 800 km2 een gezamenlijke bevaarbare lengte hebben van 2370 km.
Op de rechteroever ontvangt zij van de Pyreneeën de Salat en de Ariège, van het hoogland der Cevennes de Tarn (met de Agout en Aveyron), de Lot, en de Dordogne (met de Vézère en de Isle), op de linkeroever een aantal bergstromen van de Pyreneeën. De Garonne is bevaarbaar over een afstand van 400 km. De zeeschepen komen gedurende de vloed tot Bordeaux en kleinere vaartuigen nog 54 km verder. De rivier heeft veel ondiepe plaatsen, die bij lage waterstand de scheepvaart belemmeren.
Om deze te bevorderen en tevens de weg te bekorten, is het Canal latêral de la Garonne gegraven. Het staat bij Toulouse in verbinding met het Canal du Midi, volgt de rechteroever der rivier, gaat langs Montech, waar het een van Montauban komende zijtak opneemt, over Castelsarrasin, bij Moissac over de Tarn en over Valence. Verder loopt het met een prachtig viaduct van 23 bogen bij Agen over de Garonne en volgt haar linkeroever tot Gastets, waar het zich weer met de rivier verenigt. Het heeft een lengte van 193 km en is geschikt voor vaartuigen van 75-150 ton.
Er zijn plannen voor een groot scheepvaartkanaal, het Canal des deux mers (z Bordeaux).Lit.: L. Dutil, La Haute-Garonne et sa région. Géographie hist. 2 vol. (Paris 1930).
