Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

GARNALEN

betekenis & definitie

zijn tienpotige schaaldieren met een goed ontwikkeld achterlijf en achterlijfspoten die als zwempoten dienst doen (Crustacea decapoda macrura natantid). Tot deze greep behoren twee families, de Penaeidae en de Carididae, die zich van elkaar onderscheiden in de vorm van het derde paar poten. Tot de Carididae behoort het dier dat meer in het bijzonder als garnaal bekend is, Crangon vulgaris (z verder onder tienpootkreeften).

Garnalenvisserij.

De garnaal is het doel van een omvangrijke visserij op alle Noordzeekusten. In alle NEDERLANDSE zeegaten en stromen en( vóór de afsluiting ook in de Zuiderzee) wordt met een groot aantal vaartuigen met de zgn. garnalenkor op garnaal gevist. Bovendien wordt nog op de kust en op de slikken van de Boven Westerschelde met kar en paard en te voet met de zgn. stootkor op garnaal gevist. De voornaamste kustplaatsen, van waar uit garnalenvisserij wordt uitgeoefend, zijn Breskens, Veere, Den Helder, Brouwershaven, Ouddorp, Stellendam, Texel, Moddergat, Zoutkamp, Delfzijl en Termunten.

In de regel wordt de garnaal, wanneer zij met vaartuigen wordt gevangen, dadelijk na de vangst gezeefd, zodat hoofdzakelijk alleen zuivere garnaal boven een bepaalde grootte overblijft, die aan boord met zout gekookt en daarna op platte manden aan de lucht afgekoeld en in manden verpakt wordt. Na aankomst wordt de voor export bestemde garnaal dadelijk verzonden, zodat de garnaal, de ene dag gevangen, de volgende morgen vroeg reeds bijv. in Londen verkocht en in consumptie gebracht kan zijn. Daar de garnaal ook gekookt spoedig aan bederf onderhevig is, is dat van groot belang. Hoofdzakelijk heeft de garnalenvisserij voor export zich dan ook ontwikkeld, waar gelegenheid bestond voor snelle verzending.

Per jaar worden 2 à 3 mill. kg garnalen gedroogd en gebruikt als bestanddeel voor pluimveevoeder, bijv. ter vervanging van ingevoerd vismeel. Tot 1933 werd 75 pct van het gedroogde product naar Duitsland uitgevoerd, doch een invoerrecht van 20 mark per 100 kg maakte daar een einde aan. De regering vond toen aanleiding om de garnalenvisserij te steunen, om ondergang te voorkomen. Aan de vissers werd een minimumprijs voor de natte garnalen gegarandeerd, die de drogers aan hen moeten betalen, terwijl het product tegen vismeelprijs aan de pluimveehouders wordt verstrekt.

De uitvoering der steunregeling is opgedragen aan de Nederlandsche Garnalencentrale.

BELGIË

Voor de kleine Belgische kustvisser vormt de garnalenvisserij een zeer belangrijke exploitatie. Ze wordt bedreven in een smalle strook, die zich uitstrekt van De Panne tot de monding van de Schelde. De beste vangsten worden gedaan van dicht bij het strand tot op een vijftal zeemijlen van de kust. De garnalenvisserij geschiedt door middel van de kleinste kustvaartuigen, garnalenboten genoemd.

Het vistuig is de zgn. garnalenkor, waarvan de kuilmazen, diagonaal gestrekt, gemiddeld 18 mm wijd zijn. Het garnalennet is opgetuigd zoals de gewone bordentreil. Op de Belgische kust is de gamalenproductiesterk wisselvallig. Vóór Wereldoorlog II schommelde de jaarlijkse aanvoer tussen 2 en 4 millioen kg; na de oorlog tussen anderhalf en twee en een half millioen kg.

In België worden geen garnalen voor drogerijen aangevoerd, de ondermaatse garnalen worden over boord geworpen. Zeebrugge is de voornaamste aanvoerhaven, gemiddeld wordt er 52 pct van de garnalen vangst aangevoerd; te Oostende 33 pct, te Nieuwpoort 11 pct en te Blankenberge nauwelijks 4 pct. Ook in de Westerschelde zijn enkele Belgische boten bij de garnalenvisserij bedrijvig; in 1949 bereikte de garnalenvangst er 106 000 kg.

< >