Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

GALA-GALA

betekenis & definitie

is een van de zgn. stoklakken, een harsachtig product, dat wordt uitgescheiden door, in West-Java op bepaalde vruchtbomen (Doerian, Zuurzak en Ramboetan) levende, schildluizen of Cocciden. De hars vormt korsten op de dunne twijgen, die geoogst worden, wanneer ze er geheel mee bedekt zijn en in stukken van 2-10 cm gesneden worden.

De hars, die tot de vetharsen of aliphatoretinen (z hars) behoort, wordt eventueel na zuivering tot stangen van 15-20 cm lengte en 1 -2 cm dikte gemaakt, die in bundels van 10 in de handel komen. De stangen zijn van buiten donker, op de breuk lichter van kleur en bevatten vaak nog resten der schildluizen. Soms legt men de stangen langere tijd in water, waardoor de kleurstof aan de buitenkant verdwijnt. Samenstelling: 4-5 pct van een lichtgele, in petroleumaether oplosbare, wasachtige substantie, waarschijnlijk een myricylalkohol, veresterd met vetzuren; een bruinrode, vettige, kleverige, in ether oplosbare stof en 75-80 pct harde, brokkelige, niet klevende, in alkohol oplosbare donkerbruine stof, w.s. aleuritinezuur. Met heet water verkrijgt men een rode vloeistof, waarin laccaïnezuur, dat met loodacetaat een grijsviolet neerslag geeft.

Gebruik: door de inlandse bevolking als middel om ijzer en hout stevig aan elkaar te hechten; in poedervorm gemengd met koffie, notemuskaat en suiker als geneesmiddel voor herstellende zieken en als kleurstof voor het bruin verven van fijn batikwerk.DR A. KLEINHOONTE

Lit.: Tschirch u. Stock, Die Harze (Berlin 1936), II 2,2 p. 1526.

< >