Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-01-2023

Friedrich Albert LANGE

betekenis & definitie

Duits wijsgeer (Wald in Solingen, 28 Sept. 1828 - Marburg 21 Nov. 1875), hoogleraar in de wijsbegeerte Zürich 1870, Marburg 1872, is vooral bekend geworden door Geschichte des Materialismus und Kritik seiner Bedeutung in der Gegenwart (2 dln, Iserlohn 1866, 4de dr. bew. d. H.

Cohen met biogr. voorwoord, inleiding en critisch supplement, Leipzig 1882, 10de dr. 1921). Lange sluit zich bepaaldelijk in de theoretische filosofie bij Kant aan, waarbij de wereld der zinnen als een product van de menselijke geest gewaardeerd wordt. De transcendentale grondslag van onze organische structuur blijft ons evenzeer verborgen als de achtergrond der dingen, die op haar inwerken, zegt hij. Wij hebben steeds uitsluitend met het product van beide te maken. Onder volledige afwijzing der wetenschappelijke betekenis der metaphysica interpreteert hij het denken van Imm. Kant streng subjectivistisch, binnen het ervaringsgebied hebben aanschouwingsvormen en categorieën (z Kant) als werkelijkheidsvormen van het bewustzijn onbeperkte geldigheid, het „Ding an sich” is grensbegrip van zuiver negatieve betekenis, de categorie der causaliteit heeft binnen het terrein der ervaring onbeperkte geldigheid, daarbovenuit is zij illusoir. Het wijsgerig denken van Lange heeft op de grondgedachte van de Marburgerschool (z Kantianisme) overwegende invloed gehad.PROF. DR H. VAN OYEN

Bibi.: Die Grundlagen der mathematischen Psychologie (1865) ; Die Arbeiterfrage (1865, 2de dr. 1870); Gesch. d. Materialismus und Kritik seiner Bedeutung in der Gegenwart (1866, laatste uitg. d. H Schmidt, 2 dln 1926); Neue Beiträge zur Gesch. des Mat. (1867); Logische Studien (1877).

Lit.: O. A. Ellissen, F. A. L. (Leipzig 1891); N. Reichesberg, F. A. L. als Nationalökonom, diss. Bern (1892) ; R. Stölzle, Franz Hoffmann und F. A. L. in- Philos. Jahrb. XXX (1917); P. Grek, Die Arbeiterfrage bei L., Ketteier, Jörg, Schäffle (1935).

< >