prins van SAKSEN-KOBURG-GOTHA, (RoSenaU 26 Aug. 1819 — Windsor Castle 14 Dec. 1861), was de tweede zoon van hertog Ernst van Saksen-Koburg-Gotha. Hij ontving een zorgvuldige opvoeding en studeerde te Bonn in de rechten en de filosofie.
Na twee bezoeken, die hij aan Londen bracht, trad hij 10 Febr. 1840 in het huwelijk met zijn nicht koningin Victoria van Groot-Brittannië. Dit huwelijk was vooral het werk van zijn oom, koning Leopold I van België, maar ook een volkomen vervulling van de persoonlijke wensen van Victoria, tegen de zin van Willem IV. De prins werd in Engeland genaturaliseerd en een Parlementsbesluit bezorgde hem een jaarlijks inkomen van 30 000 pond sterling. Hij werd benoemd in vele militaire ambten en kreeg in het jaar 1857 de titel „Prince-Consort of her most gracious Majesty”. Hij woonde alle besprekingen bij van de koningin met haar ministers, zodat de beide vorstelijke echtgenoten als één persoon werden beschouwd. Deze invloed haalde hem in 1854 de hevigste verwijten van de dagbladpers op de hals en men beschuldigde hem zelfs, dat hij in de toenmalige oorlog Rusland begunstigde. Die aantijgingen werden echter grondig weerlegd. Heftige tegenstand had hij ook te overwinnen en veel verwijten te aanvaarden, toen hij alles deed om een internationale industrie-tentoonstelling te Londen te organiseren, die in 1851 werd gehouden, en onder zijn leiding een groot succes werd. In het algemeen was hij liberaal gezind, bevorderde vele hervormingen en meende, dat wetenschap en kunst in hoge mate in de industrie toepassing konden vinden. Veel deed hij voor de verbetering van arbeiderstoestanden in Engeland en won ook daardoor veler sympathie. In het leger (steeds weigerde hij het opperbevel aan te nemen, omdat hij een vreemdeling was) bracht hij enige hervormingen aan, o.a. voor de training het Aldershotkamp. Bij de Krimoorlog (1854-’56) was hij overtuigd, dat het gevaar van een oorlog dreigde en keurde Aberdeens vredespolitiek af, maar in 1861 deed hij alles om een breuk met de V.S. te voorkomen.Door de adel van zijn karakter, door de ontwikkeling van zijn geest en door de zuiverheid van zijn bedoelingen werd de innig geliefde echtgenoot der koningin meer en meer de gunsteling van het volk. Talrijke inrichtingen van onderwijs en van weldadigheid kwamen onder zijn bescherming tot stand. Het Britse volk betreurde zijn dood als een nationale ramp en de koningin-weduwe bleef ontroostbaar. Talrijke monumenten verrezen te zijner eer, o.a. de bekende Albert Hall (1867) en het Albert memorial (1876) te Londen. Victoria’s brieven getuigen van haar grote liefde voor haar gemaal.
Lit.: Life and letters of the Prince-Consort, 2 dln (1874-1880); Principal speeches and addresses of Prince A., ed. by A. Helps (1862); Theod. Martin, Life of the Prince Consort (inleiding op zijn brieven) (1875). Z ook bij Victoria.
