is een soort bezwering, die de afweer van boze geesten en daemonen ten doel heeft. Met behulp van een bepaalde formule (z magie) wordt de geest, die ziekte of ander ongemak veroorzaakte, uit het lichaam van de mens verdreven.
De vooronderstellingen van het exorcisme zijn dus vooreerst het geloof in persoonlijke geesten (z animisme), in de tweede plaats de overtuiging, dat deze met boze bedoelingen het lichaam van een mens of dier als verblijfplaats kiezen (z bezetenen). Gelijk in de meeste riten, gaan in de heidense godsdiensten de gesproken toverwoorden vaak gepaard met bepaalde handelingen (handbewegingen, besprenkeling, muziek, vooral op de trommel enz.). Om exorcist te kunnen zijn, moet men in het bezit zijn van Macht: vooral medicijnmannen en priesters worden tot exorcisme in staat geacht (z priesterwijding). Het exorcisme komt in de meest verschillende religies voor; een zeer grote rol speelt het in het Chinees Taoisme en in Indië.Lit.: Fr. S. Dölger, Der Exorcismus im altchristlichen Taufritual (Paderborn 1909).
