(1) (Essequebo), de grootste rivier van Guyana, ontspringt op 0° 40' N.Br. op de Acarai Mountains (waterscheiding met de Amazone), stroomt ca 960 km in noordelijke richting en mondt op 7° N.Br. met vier, door eilanden gescheiden armen in de Atlantische Oceaan uit. De breedte van haar estuarium bedraagt ca 24 km.
De best bevaarbare mond is 3 km breed en 4 m diep, doch door zandbanken toch nog zeer gevaarlijk. De rivier kan go km opgevaren worden; dan verhinderen cataracten verdere opvaart. Ca 11 km beneden de eerste stroomversnellingen neemt de rivier de Mazaroeni op, welke zelf eerst de Cuyuni heeft opgenomen. Door middel van de Awarikoeri, een zijtak van de rivier de Roepoenoeni, staat de Essequibo via de Pirara met de Amazone in verbinding. In de zijrivier de Potaro is gelegen de beroemde Kaieteur waterval, die in grootte wedijvert met de Niagara en de Victoriavallen.(2), het meest N.W. van de drie counties (graafschappen) van Brits Guyana, gelegen tussen de monden van de Essequibo en de Orinoco (z Guyana, Brits).
