is een grote hyperaemische (d.i. sterk met bloed gevulde) plek op de huid. Door druk verdwijnt de roodheid, na opheffen van de druk keert zij dadelijk terug.
Erytheem duurt vaak kort en geneest meestal zonder een spoor achter te laten. Het kan door vele oorzaken ontstaan: door sterke zonnestraling (E. solare), door warmte (E. caloricum), door psychische oorzaken bijv. schaamte (E. pudoris), door geneesmiddelen (antipyrine, luminal, arseen, salvarsan, kwik etc.): toxisch erytheem enz.Van dit verzamelbegrip erytheem moeten enkele bijzondere vormen worden afgescheiden, die vanouds ook de naam erytheem dragen, maar die bovendien andere huidverschijnselen vertonen. De voornaamste zijn:
1. Erythema exsudativum multiforme. Dit is een ziekte die vnl. bij jonge mensen voorkomt, dikwijls in voor- en najaar. De oorzaak is onbekend. Waarschijnlijk is de ziekte niet besmettelijk. Zij recidiveert vaak maar is goedaardig. Op de rug van hand en voet, aan de hals of in het gezicht, vaak ook aan de onderarmen en op de knieën, maar bijna altijd op symmetrische plaatsen ontwikkelt zich een uitslag, bestaande uit rode, verheven plekken, die groter worden en in het midden inzinken; vaak vormen zich met vocht gevulde blaasjes. Ook de slijmvliezen van mond, neus, ogen en geslachtsorganen worden soms aangetast. Gemiddeld duurt de ziekte 2 à 3 weken; zij gaat dikwijls gepaard met lichte algemene verschijnselen (wat koorts, gewrichtspijnen enz.). Men schrijft dikwijls salicyl voor, maar ook zonder behandeling is de genezing meestal vlot.
2. Erythema nodosum ontstaat acuut, meestal met koorts. Er ontstaan vaste, rode knobbels, het vaakst aan de strekzijde van de onderbenen, soms ook op andere plaatsen, in de regel symmetrisch. De knobbels gelijken enigszins op muggebeten, maar zij jeuken niet, zijn daarentegen pijnlijk bij druk. Na enkele dagen worden zij vlakker en de huid vertoont dan alle kleurveranderingen, die men ziet bij een bloeduitstorting: rood, roodbruin, groen, geel. Daarom spreekt men ook van erythema contusiforme (contusie = kneuzing). Genezing volgt na enkele weken; zelden blijven de afwijkingen langer bestaan. Men beschouwt erythema nodosum tegenwoordig als een overgevoeligheidsreactie van de huid op een infectie met bepaalde ziektekiemen. Deze kunnen van verschillende aard zijn, maar meestal is erythema nodosum een teken van een recente, primaire besmetting met tuberculose.
Daarom is het een zeer belangrijk verschijnsel, dat altijd aanleiding moet geven tot een nauwkeurig algemeen onderzoek. Blijkt de tuberculinereactie* positief te zijn, dan moet Röntgenonderzoek van de longen volgen en vaak zal een langdurige controle noodzakelijk zijn.
DR H. J. VIERSMA
