(Johannes Longinus), Pools geschiedschrijver (Brzeznica 1415 - Krakau 19 Mei 1480), uit de kleine adel, studeerde te Krakau, trad in 1431 in dienst van de prelaat Zbigniew Olesnicki, maakte van 1435 tot 1471 herhaaldelijk deel uit van diplomatieke zendingen, w.o. soms belangrijke, naar Florence, Bazel, Rome, Praag en was van 1467 af huisleraar van de zonen van koning Kasimir IV. Toen hij overleed, was hij benoemd tot aartsbisschop van Lwow.
Dlugosz is ongetwijfeld de belangwekkendste literaire en wetenschappelijke persoonlijkheid van het middeleeuwse Polen.Sedert ca 1448 hield hij zich onledig met allerlei nasporingen: Bandera Prutenorum, historische beschrijving van de Teutoonse standaarden die in de veldslag van 1410 werden veroverd; Insignia seu clenodia Regni Poloniae, heraldisch werk over de bisdommen en de adellijke families; geschiedkundige catalogi van de bisschoppen van Breslau, Poznan, Cujavie, Krakau, Plock en van de aartsbisschoppen van Gniezno; enz. Deze genealogische, chronologische, rechtskundige en zelfs economische nasporingen bereidden hem voor tot zijn belangrijkste kroniekwerk: Annales seu Chronicae inclyti Regni Poloniae, in 12 boeken, van de vroegste tijd tot de jaren waarin Dlugosz schreef. Deze synthese bleef ongeëvenaard tot in de 18de eeuw.
Dlugosz’ grote werk en zijn persoonlijkheid zijn kenmerkend voor de Poolse samenleving uit die tijd, nog sterk middeleeuws, maar toch reeds gevoelig voor de invloeden van het humanisme. In zekere zin is hij al een modern geschiedschrijver.
Aeneas Sylvius heeft hem als Latijns schrijver gelukgewenst. Niet zonder reden heeft men van zijn geschiedenis gezegd dat „zij haars gelijke niet had in het toenmalige Europa”. Dlugosz heeft nog een Vita S. Stanislai en een Vita B. Kingae geschreven.
PROF. DR C. BACKVIS
Bibl.: Eerste volledige uitg. van de geschiedenis: Joannis Dlugosii seu Longini... Historiae Polonicae libri XII, door H. de Huyssen (Leipzig 1711-’12); Opera omnia, 14 dln (Krakau 1863-1887, onvolledig).
Lit.: Bobrzynski en Smolka, J. D., jego zycie i stanowisko w pismiennictwie (Kraków 1893); A. Semkowicz, Krytyczny rozbior Dziejow polskich J. Dlugosza (do r. 1384) (Kraków 1887); H. Zeissberg, Die polnische Geschichtschreibung des Mittelalters (Leipzig 1873); P. David, Les sources de l'histoire de Pologne à l'époque des Piasts (Paris 1934).
