zijn abnormale, plaatselijke uitstulpingen van holle organen. Zij kunnen aangeboren of verworven zijn.
Bij aangeboren divertikels bestaat de wand meestal uit alle lagen, die de wand van het orgaan vormen; bij verworven divertikels kan dit ook het geval zijn, maar dikwijls is er hierbij alleen een uitstulping van het slijmvlies door de spierlagen heen en dan spreekt men ook van pseudo-divertikels. Divertikels komen o.a. voor op allerlei plaatsen in het maagdarmkanaal (zie darmziekten) en in de urineblaas (zie blaasziekten). Belangrijk zijn divertikels van de slokdarm. Men onderscheidt hierbij pulsie- en tractiedivertikels. Een pulsiedivertikel ontwikkelt zich meestal aan het begin van de slokdarm, waar de keelholte in de slokdarm overgaat. Door de telkens terugkerende druk van de spijzen, die worden doorgeslikt, op een zwak aangelegde plaats in de wand wijken de spierbundels meer en meer uiteen; het slijmvlies gaat uitpuilen en er vormt zich een zakje, dat door stagnatie van zijn inhoud geleidelijk wordt uitgerekt. Het divertikel kan meer dan 1 dm doorsnee bereiken en bevindt zich altijd aan het begin van de achterwand van de slokdarm tussen deze en de wervelkolom. Het kan veel klachten veroorzaken: prikkeling in de keel, opgeven van slijm, belemmering van het slikken, terugkomen van voedsel enz. Men herkent de afwijking door de wisselende zwelling aan de hals, doordat een maagsonde in het divertikel kan blijven steken en vooral door Röntgenonderzoek. De enige radicale behandeling is operatieve verwijdering van de zak.Veel vaker komen voor tractiedivertikels van de slokdarm. Deze worden bijna nooit groter dan 2 cm in doorsnee. Zij ontwikkelen zich gewoonlijk ter hoogte van de plaats waar de luchtpijp zich in tweeën splitst. Hier liggen nl. de lymphklieren van de long vlak tegen de slokdarm aan; het schrompelende bindweefsel, dat zich bij de genezing van ontstekingsprocessen in deze klieren ontwikkelt, kan daardoor plaatselijk de slokdarmwand naar buiten trekken. Deze tractiedivertikels veroorzaken meestal geen klachten. Zelden ontstaat er in zulk een divertikel een verzwering, die kan doorbreken naar de omgeving en dan tot ernstige verwikkelingen aanleiding geeft.
DR H. J. VIERSMA
