in Indië ook geheten Van der Scheer’s koorts, knokkelkoorts of vijfdaagse koorts, is een meestal goedaardig verlopende infectieziekte, die in warme landen, in de tropen en in de subtropen, algemeen verbreid is (de naam vijfdaagse koorts, ofschoon in Indië algemeen in gebruik, verdient geen aanbeveling, daar men in Europa hieronder een andere, met vlektyphus min of meer verwante ziekte verstaat). Ook in Zuid-Europa komt de ziekte voor.
De ziekteverwekker is een filtreerbaar virus, dat van mens op mens door muskieten wordt overgebracht; voor de soorten Aëdes (Stegomyia) aegypti en Aëdes (S.) albopictus is dit bewezen, maar vermoedelijk zijn er meer soorten tot overbrenging in staat. In vele opzichten vertoont de overbrenging er van grote overeenkomst met die van de gele koorts, die althans bij de grote epidemieën, ook door Aëdes (S.) aegypti wordt overgebracht, terwijl ook het mechanisme van de overbrenging hetzelfde is. Drie tot zes dagen na de infectie begint de ziekte plotseling met hoge koorts en, althans bij vele epidemieën, met heftige pijnen in de grote gewrichten, vooral in knieën en heupen (breakbone fever!). De omgeving van de gewrichten is rood en gezwollen, spieren en pezen in de buurt zijn eveneens pijnlijk. De lijders gevoelen zich zeer ziek en hebben hoofdpijn en gebrek aan eetlust. Na enige dagen daalt de lichaamstemperatuur critisch, maar meestal komt de koorts terug, vergezeld van een huiduitslag, om na twee of drie dagen voorgoed te verdwijnen. De gewrichtsverschijnselen kunnen nog maanden lang blijven bestaan. Van de gele koorts onderscheidt de ziekte zich vooral door haar goedaardigheid; sterfgevallen zijn hoge uitzonderingen. Ofschoon er op zichzelf staande gevallen voorkomen, is de ziekte meestal epidemisch. Het doorstaan van de ziekte, ten minste na één aanval, heeft lang niet altijd immuniteit tot gevolg. Sommige mensen moeten vijfmaal dengue gehad hebben, eer zij immuun worden.PROF. DR S. L. BRUG ♰Lit.: P. H. Manson-Bahr, Tropical Diseases, 11th Ed., p. 396 (London 1940).
