Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

COMMUNE SANCTORUM

betekenis & definitie

(het gemeenschappelijke der heiligen) is dat deel van het Latijns Missaal of brevier, waarnaar gewezen wordt bij vele feesten van heiligen, wanneer dezen nl. geen eigen gebedsformulier hebben. Men volstaat dan met een algemeen formulier.

Er zijn nu enige formulieren opgesteld voor verschillende categorieën van heiligen. Zo bestaat er achtereenvolgens een gemeenschappelijk formulier voor heiligen, die paus geweest zijn; voor martelaren, die bisschop of geen bisschop waren; belijders, die bisschop of geen bisschop waren, of tot doctor van de Kerk zijn uitgeroepen; maagden, die tegelijk martelares waren of niet; martelaressen, die geen maagd waren; heilige weduwen of vrouwen, die geen martelares zijn geweest. In de vroegste christeneeuwen, toen er nog niet veel kerkelijke feesten voorkwamen, hadden alle heiligen een eigen formulier voor gezangen en gebeden. Doch reeds vóór de gde eeuw heeft men getracht gemeenschappelijke formulieren op te stellen, en zo ontstond het „Commune”.

Op die wijze behoefden er niet gedurig nieuwe teksten en gezangen bijgemaakt te worden en bleven de liturgische boeken beter bruikbaar. Sommige heiligen werden reeds vroeg beschouwd als type voor een bepaalde soort: zo paus Silvester voor de belijders, de H. Agnes voor de Maagden. Geleidelijk zijn er nieuwe verdelingen bijgekomen en het laatst heeft men gedacht aan een Commune voor sommige feesten van de Allerheiligste Maagd Maria.

Voor de nieuwe heiligen wordt gewoonlijk toch weer een eigen formulier opgesteld, ten einde op hen de volle aandacht gevestigd te houden. Van liturgisch en muzikaal standpunt beschouwd, zijn de formulieren van het Commune zelden overtroffen.

< >