Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

CIRRUS

betekenis & definitie

(afkorting ) is een wolkengeslacht, dat tot de familie der hoge wolken behoort, die op gematigde breedte meest boven 6000 m worden aangetroffen. Ci bestaat uit afzonderlijke wolken, samengesteld uit een teervezelig weefsel van veelal zijdeachtige glans, zonder eigen schaduw en meestal wit van kleur.

Ci-wolken bestaan altijd uit ijskristallen. Haloverschijnselen komen echter in ci vrijwel niet voor. Ci-wolken vertonen een grote verscheidenheid van uiterlijk. In verband hiermede onderscheidt men de volgende soorten: Ci filosus: fijn uitlopende, min of meer rechtlijnige of onregelmatig gebogen draden, die geen klauwtjes of toefjes vertonen en waarbij de draden nergens samensmelten. Ci uncinus: ci in de vorm van een komma, waarvan het bovenste gedeelte in een klauwtje of toefje eindigt.

Deze merkwaardige vorm is soms een gevolg van het uitsneeuwen van cirrocumulusachtige wolken. De aalstrepen of virga vormen met de oorspronkelijke wolk de ci uncinus. Ci densus: ci met een zeer grote dichtheid, zodat een ongeoefende waarnemer zou kunnen denken met wolken uit een lager niveau te doen te hebben. Ci nothus of valse ci is eveneens in het algemeen zeer dicht en vormt het restant van het uit ijsdeeltjes bestaande bovenste gedeelte — het aambeeld — van een cumulonimbus.Belangrijke variëteiten (z wolken) zijn ci floccus die een vlokkig aanzien vertoont en een overgangsvorm tussen ci en cirrocumulus voorstelt, en ci vertebratus met een visgraat- of skeletvormige structuur. Ook naar een punt van de hemel convergerende banden komen voor: ci _ radiatus. Men spreekt in dit geval wel van poolbanden.

Vaak geeft ci een aanwijzing voor komende weersontwikkelingen. Zo is ci vaak een aanwijzing voor het naderen van een depressie. Men noemt in verband hiermede de ci wel windveren. Omstreeks zonsopkomst en na zonsondergang krijgen de ciwolken vaak een gele of rode kleur (morgenrood en avondrood).

Soms worden wolken gemeld die zich in een hoger niveau bevinden dan de gewone ci maar lager dan de lichtgevende nachtwolken. Ze worden ultra-cirrus of schemering-cirrus genoemd en bevinden zich op ongeveer 11 km hoogte. Het lijkt waarschijnlijk, dat deze ultracirri niet uit waterdruppels of ijsdeeltjes bestaan, doch uit kosmisch of vulkanisch stof.

Voor verdere behandeling en afbeeldingen van ci z wolken.

DR F. H. SCHMIDT

Lit.: R. Süring, Die Wolken (Leipzig 1936); H. G. Cannegieter, Wat leren ons de Wolken? (A’dam 1942); Wolkenatlas..

K.N.M.I. no 121a (1949).

< >