is een ernstige, acute, besmettelijke darmziekte, die wordt veroorzaakt door Vibrio cholerae, een komma-vormige bacterie, in 1883 ontdekt door Robert Koch tijdens een epidemie in Egypte. Sinds onheuglijke tijden is de cholera in bepaalde delen van India endemisch, o.a. in de Gangesdelta, waar zij jaarlijks vele slachtoffers maakt.
Herhaaldelijk heeft de ziekte zich van hier uit naar andere werelddelen verspreid, waarbij ongetwijfeld dikwijls gezonde bacillendragers in het spel zijn geweest. Zo werd Hamburg in 1892 geteisterd door een choleraepidemie, die een grote omvang kon aannemen doordat de waterleiding was besmet. In 1894 en 1909 zijn kleine epidemietjes voorgekomen in Nederland en in 1947 woedde een hevige epidemie in Egypte.De besmetting wordt overgebracht doordat zieken of bacillendragers met hun faecaliën water verontreinigen, dat door anderen als drinkwater of waswater wordt gebruikt. Ook aanraking van voedsel met bevuilde handen en vliegen spelen bij de besmetting een rol, evenals rechtstreeks contact tussen zieken en gezonden. De bacteriën dringen het lichaam binnen door de mond: vele worden door zoutzuur in het maagsap gedood, maar in de dunne darm vermenigvuldigen zij zich snel. Na een incubatieperiode van 8 uur tot 5 à 6 dagen ontstaan de ziekteverschijnselen, die voor een belangrijk deel worden toegeschreven aan de resorptie van endotoxines. welke vrij komen bij de dood van vibrionen, die in de darmwand zijn binnengedrongen.
Het voornaamste verschijnsel is hevige diarrhoe, gelijkend op rijstewater; dikwijls braakt de patiënt bovendien, zodat het lichaam veel vocht verliest, het bloed al spoedig indikt en circulatie en nierfunctie ernstig worden gestoord. De okseltemperatuur is vaak laag, de huid bleek-cyanotisch, slap en uitgedroogd; de ogen liggen diep in de kassen, de stem is hees en er zijn pijnlijke spierkrampen. In de zwaarste gevallen volgt de dood binnen enige uren; meestal duurt het enkele dagen. Maar in elk stadium is herstel mogelijk en vele ziektegevallen verlopen licht.
De behandeling bestaat in hoofdzaak uit strenge bedrust, warmtetoevoer, vervanging van het verloren vocht door intraveneuze of onderhuidse inspuiting van zout- en glycoseoplossingen. Als de hevigste ziekteverschijnselen voorbij zijn geeft men een vloeibaar dieet. Volgens sommige artsen hebben bepaalde sulfonamides een gunstige werking. Het spreekt vanzelf, dat maatregelen moeten worden genomen tegen het besmettingsgevaar (afzondering van de zieken, desinfectie van hun excreta, lijfgoed, etc.).
Wordt de ziekte doorstaan, dan blijft gedurende enkele jaren een zekere mate van immuniteit bestaan. Eveneens kan men door inenting met door hitte gedode choleravibrionen een actieve immuniteit opwekken. Deze duurt nog korter (ca ½ jaar) doch is van grote betekenis, aangezien men door vaccinatie van grote bevolkingsgroepen de uitbreiding van een epidemie kan stuiten. Ter voorkoming van cholera zijn de zorg voor een goede drinkwatervoorziening (waterleiding) en faecaliënafvoer, alsmede hygiënische maatregelen van persoonlijke aard belangrijker dan de vaccinatie.
DR H. J. VIERSMA
Lit.: C. D. de Langen en A. Lichtenstein, Leerb. der tropische geneeskunde, 3de dr. (Bat.-Leiden 1933); Ph. H.
Manson-Bahr, Tropical diseases, 12de dr. (London etc. 1945); J. H. Musser, Internal Medicine, 4de dr. (London 1945).
