Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 28-12-2022

CARAPA

betekenis & definitie

Aubl. is de naam van een plantengeslacht uit de familie der Meliaceeën en omvat bomen met gevinde bladeren uit de keerkringslanden, en wel 5 uit Amerika en Afrika, 2, ook Xylocarpus geheten, uit Oost-Indië.

Het geniet vooral bekendheid door de zgn. Carapa-olie, een uit C. procera D.C. (C. touloucana Guill. et Perr.) gewonnen vast vet of een uit C. guianensis Aubl. verkregen vloeibare olie. C. procera groeit op de Westafrikaanse kust. De vruchten bevatten 65 pct vet. Men kookt ze in water, wrijft ze dan fijn en legt de brij op schuin gelegde stenen in de zon, waardoor het vet er uit druipt. De smaak van het geel-bruine vet is bitter, het smeltpunt bedraagt 23-31 gr.

C. Het bevat stearine-, oliezuur- en palmitinezuurglyceriden. Uit C. guianensis, een der grootste bomen van Guyana met een middellijn van 1 m bij een hoogte van 25 m, ca i m lange, onbehaarde bladeren met kortgesteelde blaadjes en kleine witte bloemen, wordt op dezelfde wijze een helgele olie gewonnen. Deze is ook bitter, heeft een smeltpunt van 15-36 gr.

C. en bevat oliezuur- en palmitinezuurglyceriden. In de Europese industrie wordt de carapaolie gebruikt voor de zeepfabricage, terwijl inlandse stammen er zich de huid mee inwrijven als voorbehoedmiddel tegen insectenbeten.

De beide Indische soorten van het geslacht genieten een zekere bekendheid als mangrove-planten. Bij C. obovata Blume merkt men als aanpassing aan de standplaats slangvormige, kruipende wortels op, die veel hoger dan breed zijn en met de, lenticellen dragende, bovenkant uit het slijk omhoog steken. Bij de 10 m hoog wordende C. moluccensis Lam. komt het door ongelijkmatige diktegroei buitendien nog tot de vorming van vingerachtige uitstulpingen. Deze boom draagt neerhangende aren met kleine, geelachtige bloemen en zijn vruchten gelijken op granaatappels, maar zijn veel groter en bevatten bruine, hoekige zaden, zo groot als kastanjes.

Het hout is roodachtig, fraai geaderd en hard.

< >