is ontsteking der bronchi, die acuut of chronisch kan zijn. Acute bronchitis komt voor als symptoom van verschillende infectieziekten (bijv. typhus, mazelen, influenza, kinkhoest) maar dikwijls ook als zelfstandige aandoening en in het laatste geval ontstaat zij gewoonlijk gelijk met, of door uitbreiding van een ontsteking van de keel, het strottenhoofd en de luchtpijp; men spreekt dan van acute tracheo-bronchitis. Er zijn vele oorzaken van acute bronchitis: invloeden van het weer, waardoor „kougevat wordt”, prikkelende stoffen (rook, schadelijke dampen of gassen) en verschillende bacteriën en vira. Acute tracheobronchitis begint meestal met koorts, die zelden langer dan enkele dagen duurt.
Het voornaamste verschijnsel is hoesten, waarbij aanvankelijk niets, doch na enige dagen slijmig-etterig sputum wordt opgegeven. Soms is er wat pijn in de borst. De ademhaling is gewoonlijk niet bemoeilijkt. Meestal verloopt de acute bronchitis niet ernstig en geneest zij spoedig.
Bij zwakke of oude mensen, evenals bij jonge kinderen, breidt de ontsteking zich gemakkelijk over de fijnste luchtpijptakjes uit naar het longweefsel, zodat een bronchopneumonie ontstaat. Bij de behandeling is bedrust in een goed geventileerd vertrek gedurende het koortsstadium hoofdzaak. Verder komen in aanmerking middelen, die het zweten bevorderen (een warm bad, warme dranken) en middelen, die het ophoesten vergemakkelijken (z expectorantia).De chronische bronchitis kan zich ontwikkelen in aansluiting aan een acute, maar vaker begint zij sluipend. Dikwijls gaat zij gepaard met andere chronische ziekten, als asthma, bronchiëctasieën, emphyseem van de longen, stoflongen of longstuwing ten gevolge van hartziekten, terwijl bij tuberculose van de longen vaak een plaatselijke chronische bronchitis bestaat. In stoffige bedrijven kan de chronische bronchitis een beroepsziekte zijn. Het vaakst komt zij voor bij oude mannen.
Hoesten en piepen op de borst zijn de voornaamste verschijnselen (’s winters meestal erger dan ’s zomers); opgeven van sputum en kortademigheid zijn veelvuldige klachten. Men onderscheidt verschillende vormen, o.a. een zgn. droge catarrh, waarbij uiterst weinig wordt opgehoest en vormen, waarbij zeer veel sputum, hetzij etterig of dunslijmig, wordt opgegeven.
De zwelling van het slijmvlies der ontstoken kleine bronchustakjes bemoeilijkt vooral de uitademing, want bij de inademing worden deze takjes wijder. Het gevolg is, dat de longen worden opgeblazen, terwijl de drukverhoging, die bij het vele hoesten in de longen bestaat, atrophie van het longweefsel veroorzaakt, zodat zich op de duur bijna steeds emphyseem van de longen ontwikkelt. Anderzijds kan, indien stagnerende ontstekingsproducten een bronchustak volledig afsluiten, de lucht uit het bijbehorende longgedeelte verdwijnen, waarvan atelectase het gevolg is.
De behandeling van chronische bronchitis hangt in de eerste plaats af van de ziektetoestand, die er aan ten grondslag ligt. Verder moeten schadelijke prikkels (stof, rook, tocht, vochtige koude wind, zware inspanning) zoveel mogelijk worden vermeden. Soms kunnen expectorantia verlichting brengen, terwijl in bepaalde gevallen door sulfonamides of penicilline de ontsteking aanzienlijk kan worden verminderd. Een bijzondere in Nederland zeldzame vorm van bronchitis, veroorzaakt door spirochaeten en spoelvormige bacteriën, geneest door intraveneuze inspuitingen van neosalvarsaan.
DR H. J. VIERSMA
Lit.: P. Ruitinga, Diagnostiek van inwendige ziekten, dl I (Amsterdam 1941); R. L. Cecil, Textbook of Medicine, 6de dr. (Philadelphia-London 1945).
Bronchitis bij dieren:
de belangrijkste vormen van bronchitis zijn die welke veroorzaakt worden door een virus. Een dergelijke bronchitis is besmettelijk; zij wordt veelal genoemd besmettelijk hoesten. Bij paarden kent men de laryngotracheo-bronchitis contagiosa equorum; dit is een vrij goedaardige ziekte. De ziekte verspreidt zich door het uithoesten en inademen van besmette opgehoeste vochtdruppeltjes. Na rust en goede verpleging volgt herstel.
De ziekte verergert door infectie met streptococcen; deze ernstiger vorm noemt men de Brusselse-, Gentse- of Vlaamse ziekte. Bij runderen komt eveneens besmettelijke bronchitis door een virus voor, welk virus waarschijnlijk identiek is met dat van de paarden.
PROF. DR JAC. JANSEN
Lit.: v. Hutyra, Marek, Manninger, Spezielle Pathologie und Therapie der Haustiere (1941).
