Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 26-08-2022

Branding

betekenis & definitie

is een verschijnsel, dat aan alle kusten, niet slechts der zee, maar ook van vele meren valt waar te nemen. Er zijn twee soorten te onderscheiden: de strandbranding aan vlakke, en de klippenbranding aan steile kusten.

Op vlakke stranden komt een aanrollende golf in steeds ondieper water. Daarbij neemt de golfsnelheid af, de grootte der banen, die door de waterdeeltjes beschreven worden, neemt toe. Met het voortdurend groter worden der banen en afnemen van de waterhoeveelheid moet er een ogenblik aanbreken, waarop geen gehele golf meer kan worden opgebouwd; de voorzijde wordt hol. Het voorhanden water tracht de gehele baan te beschrijven, maar op de top van de ellips aangekomen is het niet meer gesteund en valt ineen. Volgens Cornish breekt een golf, wanneer de top evenveel boven het stilwaterniveau ligt, als de diepte van het golfdal tot de bodem bedraagt. Nergens op aarde treedt de strandbranding zo hevig op als in Afrika aan de kust van Guinee, waar ze door de hevige deining van de Zuidatlantische Oceaan wordt teweeggebracht. Doch ook aan de kusten van Nederland heeft de branding in de loop der eeuwen heel wat land weggeslagen en in de vorm en het verloop der kust grote wijzigingen doen ontstaan.

Nog geweldiger is de uitwerking der klippenbranding. Deze ontstaat, wanneer de golven door een steile rotswand worden teruggeworpen en dan in botsing komen met de nieuwe aanrollende. De aanrollende golven drijven de lucht voor zich uit en als nu de branding tegen de steile kusten slaat, wordt deze lucht met grote kracht in alle spleten en gaten gedreven en aldaar zo sterk samengedrukt, dat de rotsen er door uit haar verband gerukt worden, waardoor langzamerhand de kust vernield wordt (zie abrasie).

De kracht der branding neemt toe met die van de wind en bereikt haar maximum, als de storm loodrecht op de kust staat. Bij IJmuiden zijn herhaaldelijk betonblokken van 20.000 kg gewicht uit de golfbreker aan de buitenzijde van de havenhoofden over de kruin in de binnenhaven geslagen. De druk in horizontale richting door golven in samenwerking met branding uitgeoefend is bij Dunbar in Schotland op 29.700 kg per m2 oppervlakte gemeten. Aan de Noordzee wordt met een horizontale druk van 15.000 kg per m2, in de Golf van Biscaye van 18.000 kg per m2 gerekend.