is een niet besmettelijke infectieziekte bij runderen (en schapen). De oorzaak is de in de aardbodem soms voorkomende anaërobe sporenvormende boutvuurbacil (Clostridium Chauveaui). Boutvuur is dus een bodemziekte; in bepaalde weiden komt zij geregeld voor, vooral onder het jonge vee, in andere weilanden nimmer.
De boutvuurkiemen, die met het voedsel worden opgenomen, komen ten slotte in het spierweefsel terecht, waar zij een ontsteking veroorzaken, gekenmerkt door zwelling en gasvorming. Daar vooral de spieren van de ledematen worden aangetast, is de patiënt meestal kreupel. Spontaan herstel komt bijna niet voor; het beloop is meestal snel dodelijk. Een specifiek geneesmiddel tegen deze ziekte is niet bekend; serumtherapie komt door het zeer snelle beloop meestal te laat. De ziekte is te voorkomen door voorbehoedend te enten met boutvuurformolvaccin; deze entmethode geeft een dermate uitstekende immuniteit dat alle andere methoden verlaten zijn.Verwant aan de boutvuurbacil is de paraboutvuurbacil welke het paraboutvuur veroorzaakt; dit ontstaat door wondinfectie van buitenaf. In vele gevallen van wondverontreiniging door modder ontstaat een menginfectie van paraboutvuur- en daaraan verwante anaërobe sporenvormende bacillen; hierdoor ontstaat dan een kwaadaardige ontsteking, vaak gekenmerkt door zwelling, grote vochtigheid en gasvorming; men spreekt dan van maligne oedeem of gasoedeem. In zeer noordelijk gelegen schapengebieden (o.a. IJsland) kunnen deze anaërobe bacillen een dodelijke lebmaagontsteking veroorzaken; deze ziekte heet bradsot. In Australië komt een snel dodelijk verlopende leverontsteking door anaërobe bacillen voor bij schapen; de ziekte ontstaat vooral bij die schapen welke reeds een beschadigde lever hadden ten gevolge van een besmetting met leverbotten; deze ziekte noemt men braxy of ook wel, naar de donker verkleurde onderhuidse weefsels, black disease. Een zeer merkwaardige ziekte, door anaërobe sporenvormende bacillen veroorzaakt, is de osteomyelitis van de buffels in Indië; de aangetaste dieren krijgen ontsteking van het beenmerg, met als gevolg beenmisvormingen en fracturen.
Het boutvuur en de zojuist genoemde ziekten, veroorzaakt door de boutvuurbacil en daaraan verwante kiemen, zijn uit veeartsenijkundig oogpunt zeer belangrijk. Het boutvuur is voor de mens ongevaarlijk; verschillende andere anaërobe kiemen echter zijn voor de mens zeer gevaarlijk als wondverontreiniging, zodat men met dergelijk dierlijk materiaal zeer voorzichtig moet zijn.
PROF. DR JAC. JANSEN
Lit.: F. C. Kraneveld, Bijdr. tot de kennis van de osteomyelitis bacillosa bubalorum,diss.Utrecht (1930); v. Hutyra, Marek, Manninger, Spezielle Pathologie u. Therapie d. Haustiere (1941).
