noemt men de aanhangers ener secte der Griekse Kerk in het laatst der 11de eeuw. Deze secte was door versmelting der Paulicianen en Euchieten ontstaan.
De naam betekent „Godminnenden”. Hun leer was een „Marcionitisch” dualisme: naast God was Satanaël, de eerstgeborene Gods. Deze schiep een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, benevens de mens, aan wie hij echter alleen een lichaam kon geven. God ontfermde zich over de mens en schonk hem iets van zijn geest, zodat Adam en Eva, in wie de vonk der godheid schitterde, weldra de nijd van Satanaël opwekten. Daarom verleidde hij Eva en deze bracht de boze Kaïn ter wereld. Weldra breidde nu Satanaël zijn invloed over de mensen uit en vervoerde hen tot allerlei misdrijven, zodat slechts weinigen aan hun bestemming beantwoordden.
Bij de Israëlieten deed hij zich voor als de hoogste God en gebruikte Mozes als werktuig. Eindelijk ontfermde God zich over de mensen en zond Jezus op aarde, om het rijk van Satanaël te vernietigen en diens plaats in te nemen. Jezus verscheen in een aetherisch lichaam; Satanaël zocht hem te doden, maar de doodgewaande vertoonde zich ten derden dage aan Satanaël in de volle luister zijner waardigheid. Toen moest Satanaël voor hem nederbuigen en afstand doen van zijn gezag. Jezus kwam nu in de plaats van Satanaël ter rechterhand des Vaders, en de voormalige Satanaël, van goddelijke glans beroofd, verloor de hieraan ontleende benaming en werd kortweg Satan. Daar Jezus nu van de aarde verwijderd was, zond God de Heilige Geest, en als door de kracht van deze alle mensen tot de weg des heils bekeerd zullen zijn, dan zal God die beide, uit hem gesproten machten, weder in zich opnemen zodat alles tot de oorspronkelijke eenheid terugkeert.De Bogomilen verwierpen de sacramenten, bestreden de verering van het kruis en de iconen en beschouwden de kerkvaders als „valse profeten” en de kerken als plaatsen, die de Almachtige onwaardig waren. Zij gebruikten de boeken des Nieuwen Testaments en slechts een gedeelte van het Oude, en hielden zich aan een allegorische schriftverklaring.
Daar deze secte onder leken en geestelijken weldra een groot aantal aanhangers telde, besloot de Byzantijnse keizer Alexius Comnenus haar uit te roeien. Hij wist aan een der voornaamsten, Basilius, het geheim harer leer te ontlokken en liet hem in de kerker werpen, waarna weldra vele anderen in hechtenis werden genomen (1118). Basilius werd voor zijn ketterij verbrand.
Ook na die tijd bleven de Bogomilen bestaan, maar het schijnt, dat men later daartoe allen gerekend heeft, die de ceremoniën der heersende Kerk bestreden. Eerst na het veldwinnen van de Islam op het Balkanschiereiland in de tweede helft der 15de eeuw, zijn de Bogomilen voorgoed verdwenen.
Lit.: M. v. Engelhardt, Die B. (Kirchengeschichtl. Abhandl. 1832); J. v. Döllinger, Beiträge zur Sektengesch. des M. A., I (1890); F. C.
Conybeare, The key of truth (1898); G. Ficker, Die Phundagiagiten (1908).
