Het opsporen van bloed in ontlasting, urine, maaginhoud enz. behoort tot de dagelijkse bezigheden in het clinisch laboratorium. Meestal is de opgaaf het aantonen van zeer kleine hoeveelheden bloed, die met het blote oog onzichtbaar zijn; men spreekt dan van occult bloed.
Voor de diagnostiek zijn zulke occulte bloedingen vaak van grote betekenis. Men bedient zich van chemisch, spectroscopisch en microscopisch onderzoek. Bij het microscopisch onderzoek kan men uiterst kleine bloedingen op het spoor komen door het vinden van erythrocyten, bijv. in het urinesediment, d.i. het bezinksel, dat men verkrijgt door de urine enige tijd in een puntglas te laten staan of, beter, door de urine af te centrifugeren gedurende enkele minuten. Met chemisch en spectroscopisch onderzoek kan men het bloed ook nog opsporen als de bloedlichaampjes zijn vernietigd en zelfs als de bloedkleurstof gedeeltelijk is afgebroken, hetgeen regel is bij bloedsporen in de ontlasting, die afkomstig zijn uit hoge delen van het spijsverteringskanaal, bijv. uit de maag. Het chemisch onderzoek berust op de eigenschap van de bloedkleurstof en van haar ijzer bevattende derivaten (bijv. haematine) om zuurstof over te dragen van waterstofperoxyde (H2O2) op een stof als benzidine, die door deze oxydatie groen tot blauw wordt. De bloedkleurstof werkt dus als een peroxydase; zonder aanwezigheid van een peroxydase wordt de benzidine niet door H2O2 geoxydeerd.
De peroxydase in de ontlasting kan echter ook afkomstig zijn uit de voeding, met name uit vlees. Een positieve benzidinereactie in de ontlasting heeft derhalve geen betekenis, indien de patiënt niet ten minste drie dagen een dieet heeft gebruikt zonder vlees, vleesproducten of soep die van vlees is getrokken. Voor het spectroscopisch onderzoek maakt men van de ontlasting een ijsazijn-azijnaether-extract, waaraan pyridine en zwavelammonium of natriumhydrosulfiet worden toegevoegd; men verkrijgt dan, indien er haemoglobine of haematine in de ontlasting voorkomt, een oplossing van pyridine-haemochromogeen, dat twee kenmerkende banden heeft in het groene deel van het spectrum. Vindt men op een dezer manieren occult bloed, dan moet door nader onderzoek worden vastgesteld, vanwaar dit bloed afkomstig is.Voor het opsporen en aantonen van bloed voor gerechtelijk-geneeskundige kwesties zie bloedvlekken.
