is een Italisch woord van onbekende afkomst en duidde in Midden-Italië en te Rome de eenheid aan, speciaal de eenheid van gewicht in het muntwezen. Als zodanig was de as een pond koper (327,45 g), later de koperen munt, as genaamd.
De tijd der invoering te Rome is onzeker; de Ouden stelden haar omstreeks 450, dus in de tijd van de wetten der XII tafelen; vermoedelijk echter werd toen wel een eenheidsgewicht aan koper vastgesteld, maar is de as als munt pas later (in 338, z aes grave) ingevoerd. Ook delen van de as waren bekend: in Rome semis (1½ as), triens (⅓); quadrans (¼), sextans (⅙), unica (1/12). De munt was gemaakt van een mengsel van koper, tin en lood, en aan beide kanten van afbeeldingen voorzien: aan de achterzijde het voorste gedeelte van een triëre (galei) en een waardeteken (as = I, semis = S, en verder door stippen), aan de voorzijde een godenkop (bij de as Janus). Op de assen uit Italiaanse steden andere afbeeldingen en een letter ter aanduiding van de plaats. Omstreeks 268 werd de as teruggebracht tot ⅓ van zijn waarde (volgens Mommsen om hem in overeenstemming te brengen met het toen ingevoerde zilvergeld, wat door anderen wordt ontkend); in de 2de Punische oorlog tot ⅙ (volgens de Ouden om de schulden te verkleinen). Later daalde hij steeds meer, zodat hij ten slotte slechts 4 g woog.
Tegen het einde der republiek was hij in onbruik geraakt, maar Augustus herstelde hem, gemaakt van rood koper in een gewicht van 13,65 g. Ten slotte maakte hij echter plaats voor de denarii, die, oorspronkelijk van zilver, telkens van minder materiaal werden gemaakt en zo de kleinste munteenheid gingen vertegenwoordigen.Naast de hier geschetste opvattingen staan ook andere: het geldt hier zeer onzekere problemen.
Lit: E. J. Haeberlin, Aes grave (1910); H. Mattingly. Roman Coins (1928).
