Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-10-2024

ARS MORIENDI

betekenis & definitie

(of Ars bene moriendi, of Speculum artis b. m.; Frans: l’art de bien mourir; Nederl.: De Conste om wel te sterven of Dat Sterfboeck) is een stichtelijk werkje uit de late middeleeuwen (na de pestperioden der 14de en 15de eeuw), o.a. onder invloed van Gerson’s geschriften ontstaan, waarin de oorspronkelijk Latijnse korte tekst of een bewerking daarvan in Duits, Nederlands of Engels vergezeld wordt door vijf paar afbeeldingen van de strijd van hemel en hel om de ziel van den stervenden mens en besloten met een voorstelling van de zalige dood. De oudst bekende uitgave is zeer waarschijnlijk een Duitse in kopergravure van den Meester E.

S. Het eerste Nederlandse Sterfboeck uit 1460 was versierd met houtsneden, vrij naar boven vermelde kopergravuren; het beleefde vele uitgaven: in Nederland in 1488 en 1491 bij Pieter van Os te Zwolle met zeer goede copieën, in 1488 te Delft bij Christiaen Snellaert en in 1500 aldaar bij Cornelis Cornelissen met minder geslaagde prenten. Nog in de 18de eeuw verscheen in Zuid-Nederland een „Kunst om wel te sterven” met fraaie kopergravuren in de trant van Romein d’Hooghe. Te Solna in Zweden werd de Ars moriendi als muurschildering uitgebeeld (16de eeuw).DR JOHN B. KNIPPING

Lit.: Ars Moriendi, editio princeps, uitgeg. door T. O. Weigel (Leipzig 1869); Ars Moriendi, reproduction of a copy in the British Museum, uitgeg. door W. Harry Ryland (London 1881); Max Lehrs, Der Künstler der Ars Moriendi, in Jahrbuch der preussischen Kunstsammlungen 11 (1890), 161 vlg.; Max Geisberg, Die Kupferstiche des Meisters E.S. (Berlin 1923-’24) ; Em. Mâle, L’art religieux en France à la fin du Moyen-Age (Paris 1925), 380 vlg.

< >