het Aral-Dengis, Aral Tengis of Eilandenmeer der Kirgiezen, het Blauwe meer der Russen, werd in de Oudheid Oxiana en in de middeleeuwen Meer van Khowaresm of Khuarsim genoemd. Na de Kaspische Zee is dit het grootste binnenmeer van Azië.
Het strekt zich uit tussen 43° 30' en 46° 50' N.Br. en van 58° 13' - 61° 56' O.L. v. Gr. De lengte bedraagt 374, de breedte 309 km; zijn oppervlakte is, met inbegrip der 2517 km2 grote eilanden, 64 490 km2. De kusten zijn laag, zandig en onvruchtbaar, behalve de westkust die een breukrand van het Oest-Oert (Ust-urt) plateau is en die een brandingsklif vormt. Het meer wordt door slechts twee rivieren, de Amoe-Darja en de Syr-Darja, gevoed. De waterspiegel ligt 50 m boven die van de Kaspische Zee en dus 48 m boven het niveau van de Middellandse Zee.
Aangezien de toevoer door de verdamping overtroffen wordt, vermindert de watermassa jaarlijks met 5 milliard m3; de waterspiegel daalt dientengevolge enkele cm per jaar. Het water bevat slechts 1,03 pct zout en wordt door antilopen, alsmede door de huisdieren der nomadiserende Kirgiezen gedronken. De diepte bedraagt in het midden 27 m. In het Z.W. gaat het Aralmeer over in een moerasachtig gedeelte, Laudan of Aibugir genaamd. In het N. scheidt het eiland Koeg-Aral het grote zuidelijk deel, het Grote meer of Oeloe-Dengis, van het slechts 5500 km2 beslaande Kleine meer of Kitsjkine-Dengis. ’s Winters is het Aralmeer dikwijls met ijs bedekt (in het N.O. 4-5 maanden); temperaturen van -20 gr. C. zijn niet zeldzaam. Het meer is zeer visrijk; in Aralsk wordt per jaar ± 5000 ton vis aangevoerd.Het meer en zijn oevergebieden zijn beter bekend geworden door de reizen van Murawiew in 1819, Negri en Meyendorff in 1820 en 1821, Berg in 1825 en 1826, Helmersen van 1833-1835, Perowskij in 1839, Stremtushnikow in 1840, Antow in 1840-1841, Danilewskij in 1842-1843, Schulz en Lemm in 1843, Butjakow en Maksjejew in 1848 e.a. Sedert 1849 werden door de Russen verscheiden eilanden bezet, doch eerst na de vrede met Khiwa in 1873 kwam het gehele meer onder hun heerschappij.
Lit.: E. Markow, The sea of Aral, in: Geogr. Journal, 1911.
