Winkler Prins Encyclopedie

E. de Bruyne, G.B.J. Hiltermann en H.R. Hoetink (1947)

Gepubliceerd op 17-06-2022

Albrecht altdorfer

betekenis & definitie

Duits schilder, graveur, tekenaar en architect (vóór 1480 - Regensburg 12 Febr. 1538) was misschien een zoon van den schilder Ulrich Altdorfer, die tot 1499 te Regensburg wordt genoemd. In 1505 kreeg Albrecht zelf daar het burgerrecht.

Zijn eerste opleiding schijnt hij bij een miniatuurschilder te hebben gehad. Later onderging hij klaarblijkelijk de invloed van het werk van Michael Pacher, wiens werk hij wellicht op een reis in 1511 heeft leren kennen. Aanvankelijk gaf hij zijn figuur nog vóór een achtergrond weer, later werden zij meer in de uitgebeelde ruimte opgenomen. In 1507 ontstond te Wenen zijn eerste gedateerde schilderij, de Geboorte van Christus, enkele jaren later schilderde hij hetzelfde onderwerp (nu te Berlijn), waarbij hij de gebeurtenis in een wat romantisch opgevatte ruïne laat plaatsgrijpen. In latere jaren (na ± 1517) heeft Altdorfer grotere opdrachten gekregen. Zijn werkplaats schijnt zich te hebben uitgebreid. Dan ontstaan werken als het vleugel-altaar te Regensburg. De Florian-legende (de delen verspreid) en de Geboorte van Christus, te München, die in een kerk gesitueerd is.Het is mogelijk, dat de kunstenaar kort na 1520 een reis naar Italië heeft gemaakt, maar zeker is dit niet. Hij gaat dan echter wel Renaissancepaleizen in zijn werk schilderen. In 1526 ontstond zijn Geschiedenis van Suzanna, te München, in 1529 zijn bekende schilderij met Alexanders slag bij Acbela. Altdorfer gaf met liefde en zorg het landschap weer en beijverde zich de bomen daarin zorgvuldig uit te beelden. Hij schilderde zelfs een landschap (München), waarin in het geheel geen figuren zijn gegeven.

Altdorfer heeft ook een groot aantal tekeningen gemaakt, die niet als studie, maar als voltooide kunstwerken moeten worden beschouwd, die door verzamelaars gekocht werden. De meeste van deze tekeningen zijn tussen 1511 en 1517 ontstaan. Verder maakte Altdorfer bijzonder bekoorlijke kleine gravures, terwijl hij ook voor houtsneden heeft getekend. Altdorfer en Huber zijn de voornaamste vertegenwoordigers van de zgn. Donauschool.

JHR DR J. S. WITSEN ELIAS

Lit.: Gurt Glaser, Die Alt-Deutsche Malerei, 2e druk (1923); M. J. Friedländer, A. Altdorfer, 2e druk (1923); H. Tietze, A. Altdorfer (1923); L. Baldasz, Alb. Altdorfer (1923); O. Benesch, Alb. Altdorfer (1938); L. v. Balders, Alb. Altdorfer (1941).

< >