koning van Sparta (Agiden) en een van de bekende veldheren der Oudheid, volgde in 401 v. Chr. zijn broer Agis I op, daarbij gesteund door Lysander, die meende dat de kreupele Agesilaos een zwak man was en dat hijzelf de feitelijke macht in handen zou hebben.
Agesilaos echter toonde zich onmiddellijk een krachtig veldheer in Klein-Azië, waar de Spartanen strijd voerden tegen Perzië. Zelfs zou hij daar belangrijke successen hebben behaald, indien niet een gemeenschappelijke oorlog van de Atheners, Korinthiërs, en Thebanen tegen Sparta hem tot de terugkeer had gedwongen. Hij versloeg de verbondenen bij Koroneia (Coronea) (394) en in 387 kwam, door Sparta’s diplomatie, feitelijk geheel Griekenland onder Sparta’s hegemonie. Ofschoon Sparta in 371 door Thebe bij Leuktra werd overwonnen, wist hij ook nu een vernietiging te voorkomen; en toen in 370 en 362 Thebe’s veldheer Epaminondas voor Sparta verscheen, redde hij zijn vaderstad. Toch was Sparta’s macht gebroken, en Agesilaos moest in 361 naar Egypte trekken om daar voor inheemse vorsten tegen Perzië te strijden. Hij stierf in 360 op de terugtocht aan de kust van Afrika en werd in Sparta begraven. Xenophon wijdde hem een geschrift, Agesilaos geheten, Plutarchus en Cornelius Nepos levensbeschrijvingen.Lit.: G. F. Hertzberg, Das Leben des Königs Agesilaos II von Sparta (1856); Buttmann, Ages aos, Sohn des Archidamus (1872); G. Haupt, Agesilaos in Asiën (1874); E. v. Stern, Geschichte der spart, und theb. Hegemonie (1884); Ed. Meyer, Gesch. des Altertums, V; J. Beloch, Griech. Gesch., 2. Aufl. III, 1, III, 2, p. 125, 211-221.
