of formele kunst, is de aesthetische uitdrukking van de menselijke geest enkel in vormen, welke de behoefte aan rhythme en harmonie bevredigen, met totale of gedeeltelijke verwaarlozing van de voorstellingsinhoud. Tegenover de abstracte kunst stelt men de representatieve kunst, welke min of meer vast omlijnde voorstellingsinhouden in vormen uitdrukt, zodat daar door in sterkere of zwakkere mate de natuur wordt nagebootst.
Uiteraard zijn muziek en dans meer abstracte kunsten dan schilder- en beeldhouwkunst, ofschoon zij met eigen middelen ook een voorstellingsinhoud kunnen vertolken, zonder tot programma-muziek of genre-dans te vervallen. Goede voorbeelden van representatieve muziek biedt o.a. Claude Debussy in zijn La fille au cheveuxde laine”, een voorbeeld van programmamuziek is Richard Eulenberg’s Mühle im Schwarzwald. De stervende zwaan van Saint-Saëns bood Anna Pavlova gelegenheid tot het scheppen van een onsterfelijke voorstellingsdans.Ofschoon de beeldende kunsten uiteraard representatief zijn, sluit dit de mogelijkheid van abstracte schilderkunst en plastiek niet uit. De kunstenaar verstoffelijkt dan zijn ontroering in louter vormen en kleuren zonder bepaalde voorstellingsinhoud. Wanneer we als bekende meesters, der abstracte kunst noemen Pablo Picasso, Henri. Braque, Wassilov Kandinsky, Archipenko en de Nederlanders Theo van Doesburg, Bart van der Lek en Mondriaan, dan willen we daarmee niet zeggen, dat ze geen voorstellingskunst wrochtten of dat ze steeds hun abstractieve tendenzen tot het uiterste doorvoerden. Want in de abstracte kunst zijn vele nuances. Dezelfde regel geldt voor de abstracte of absolute filmkunst. Soms maakt men onderscheid: de abstracte film zou met herkenbare, de absolute met onherkenbare vormen werken. In de allerlaatste tijd wordt dit onderscheid, waarop het vroege werk van René Clair, Oskar Fischinger en Walter Ruthmann gebaseerd is, niet meer zo strak gehandhaafd.
DR JOHN B. KNIPPING O.F.M.
