ook geschreven Ulfilas, was bisschop der Westgoten. Geboren uit een Gotische vader en een geroofde Christelijke Cappadocische slavin, werd hij in 341 tot missie-bisschop gewijd, was echter gedwongen in 348 de door hem gestichte gemeente over de Donau naar Moesië in veiligheid te brengen.
Hij was aanhanger van het Arianisme en heeft deze richting verscheidene malen op kerkvergaderingen verdedigd. Hij stierf in 383 te Constantinopel, toen hij daarheen gereisd was, om een concilie bij te wonen. Omstreeks 370 maakte hij een begin met de vertaling van de Bijbel in het Gotisch.Op welke tekstredactie zijn vertaling teruggaat, is nog niet met zekerheid vastgesteld. Zij sloot zich zeer nauw bij de Griekse tekst aan, zodat men zelfs van een interlineaire vertaling gesproken heeft; toch is het Gotische taaleigen voor een groot gedeelte tot zijn recht gekomen. Hij maakte ook een eigen Gotisch alphabet, waartoe hij het Griekse alphabet met Latijnse letters en runentekens aanvulde. Van deze vertaling zijn grote gedeelten van het Nieuwe Testament bewaard gebleven; van het Oude Testament echter slechts kleine fragmenten van Nehemia. De bewaarde handschriften stammen hoofdzakelijk uit het Noorditaliaanse klooster Bobbio en werden geschreven in de 6de eeuw, gedurende de tijd van het Oostgotische Rijk; de evangeliën in de Codex Argenteus, de brieven in de palimpsesten van de Ambrosiana te Milaan. Belangwekkend is een in Egypte gevonden fragment (nu te Giessen), omdat daaruit blijkt, dat er tweetalige teksten (Gotisch en Latijn) waren.
Bibl.: uitg. d. F. L. Stamm (Paderborn 1858: Ulfila oder die uns erhaltenen Denkmäler der got. Sprache, 13/14de dr.: Stamm Heyne’s Ulfilas usw. neu hrsg. v. F.
Wrede, 1920), d. W. Streitberg, 2 dln (Heidelberg 908-’10: Die Gotische Bibel). Facs. uitg.: Codex argenteus photographice ed. (Uppsala 1928); Wulfilae codices Ambrosiani rescripti ed. d. J. de Vries, 2 dln (Torino 1935).
Lit.: W. Bessell, Über das Leben Ulfilas (Göttingen 1860); Aus der Schule des V., hrsg. v. F. Kaufmann (1899, Texte u. Untersuchungen altgerm. Rel. gesch.).
