is de naam van het te Pretoria gesloten verdrag dat op 31 Mei 1902 een einde maakte aan de Tweede Vrijheidsoorlog in Zuid-Afrika. Toen de toestand der Boeren hopeloos werd en Kitchener en Milner onderwerping eisten, waartoe de regeringen der Boerenrepublieken volgens hun grondwet niet mochten besluiten, werd een congres van 30 afgevaardigden van Transvaal en Vrijstaat elk in Vereeniging aan de Vaalrivier bijeengeroepen op 15 Mei 1902 onder voorzitterschap van generaal Beyers.
Botha en de meeste Transvalere benevens Smuts waren voor overgave, maar Steyn en De Wet met hun Vrijstaters wilden doorstrijden. De la Rey, Botha, De Wet, Hertzog en Smuts onderhandelden daarna namens het congres tevergeefs tot 29 Mei met Kitchener en Milner in Pretoria. Op 31 Mei nam het congres daarna het ultimatum van Milner tot overgave aan, na heftige besprekingen, met 54 tegen 6 stemmen (Steyn was op 29 Mei doodziek naar Krugersdorp vervoerd). Dezelfde avond werd het verdrag te Pretoria getekend. De voornaamste bepalingen waren: het nederleggen van de wapens door alle Boeren en de erkenning van Edward VII als souverein. „Hollands” zou in de scholen worden toegelaten als de ouders het verlangden. In de voormalige republieken zou, zodra de omstandigheden het toelieten, vertegenwoordigend bestuur worden ingevoerd, dat zou moeten uitlopen op zelfbestuur.
Eerst daarna zou de kwestie van naturellenkiesrecht worden aangeroerd. De Britse regering zou drie millioen pond voor repatriatie en eerste sociale zorg beschikbaar stellen. PROF. DR M. BOKHORST.
