(Pays de Vaud, Waadt of Waadtland), kanton in het Z.W. van Zwitserland, omvat in het Z. een deel van het Meer van Genève en in het N. een deel van het Meer van Neuchâtel, groot 3209 km2, telt (1 Dec. 1950) 377 600 inw. Het Z.O. van het kanton wordt ingenomen door de hoge uitlopers van het Berner Oberland, met als hoogste top de Diablerets (3246 m) op de grens met Valais en voorts de Saane-Alpen met de Vanilnoir (2386 m).
In het W. verheffen zich de in evenwijdig lopende kalkketens van de Jura (Mont Tendre 1680 m, Dole 1678 m), terwijl tussen de Alpen en de Jura, van het Meer van Genève tot dat van Neuchâtel een vruchtbare, vrij dicht bevolkte hoogvlakte (Jorat 928 m) ligt. De noordhelft van het kanton behoort tot het stroomgebied van de Rijn, waarheen zij langs de Saane, de Zihl en de Aare afwatert; de zuidhelft watert via de Grande Eau, de Veveyse en de Venogse af naar de Rhône. Behalve de genoemde meren zijn het Meer van Joux en van Murten het grootst. Het grootste deel van de bevolking (ruim 84 pct) spreekt Frans en de heersende godsdienst is de Hervormde. Van de vruchtbare bodem is 85 pct in cultuur gebracht; de overige grond is met bos bedekt of wordt ingenomen door water. Er wordt graan, tabak en langs de noordkant van het Meer van Genève wijn verbouwd. Vooral de witte wijnen van La Vaux zijn bekend en worden ook geëxporteerd. De mijnbouw levert keukenzout bij Bex, bruinkool bij La Vaux en marmer bij St-Tripton. De Jura is de zetel van de uurwerknijverheid; St Croix vervaardigt muziekinstrumenten en heeft staalindustrie, vooral van precisiewerktuigen. Te Grandson en te Vevey zijn tabaksfabrieken, te Vevey en Lausanne fabrieken voor chocolade en gecondenseerde melk. Het kanton is bekend om zijn talrijke internaten, opvoedingsgestichten en badplaatsen (Bex, Montreux, Vevey, Lausanne, de laatste drie aan de noordoever van het Meer van Genève). De wetgevende macht is in handen van de Grand Conseil, waarvan de leden voor de tijd van 4 jaar worden gekozen. De uitvoerende macht berust bij de Conseil d’état, eveneens met een zittingsduur van 4 jaar. Het kanton is verdeeld in 19 districten, alle onder een prefect. De voornaamste steden zijn de hoofdstad Lausanne met (1950) 106800 inw., Montreux, Vevey, Ouchy, Rolle, St Croix, Bex en St-Maurice.Geschiedenis
Voor het eerst vermeld in 765 (als Pagus Valdensis), behoorde Vaud in naam eerst tot het Frankische, na 1032 tot het Rooms-Duitse rijk. In de 12de en 13de eeuw werd het langzamerhand veroverd door de graven van Savoye. In 1475 begon de verovering door de Zwitsers. Orbe, Echallens en Grandson werden door Bern en Freiburg gemeenschappelijk bezet en de rest door Bern alleen veroverd (1536). Sedert was Vaud een „onderworpen gebied” van het Eedgenootschap. Het werd door landvoogden bestuurd en dikwijls zeer onderdrukt. Verschillende opstanden (o.a. die van Davel in 1723) mislukten. Na de verovering door de Fransen werd het gewest eerst een afzonderlijke „Republiek Leman” en in hetzelfde jaar nog een onderdeel van de Helvetische republiek. Door de Bemiddelingsacte van 1803 werd Vaud een zelfbesturend kanton van de Zwitserse republiek en ontving het zijn oude naam terug. De behoudsgezinde constituties van 1803 en 1814 werden, ten gevolge van de agitatie der radicalen, in 1831 in democratische zin gewijzigd.
