vroeger ook wel drukkersmerk of signet, is het kenteken dat de drukker of uitgever aanbrengt op de titelpagina van het boek. Veelal is het een aanleiding om er een goed grafisch ontwerp van te maken.
Reeds in 1462 treffen we in Fust en Schöffer’s Biblia Latina een zeer bekend geworden merk aan. De houtsnede wordt gedurende enige eeuwen bijna uitsluitend gebruikt, een enkele maal is het merk als ets of gravure uitgevoerd. Evenals de studie van het watermerk, heeft ook die van het drukkersmerk er toe bijgedragen de geschiedenis van het boek te leren kennen. De incunabelen hebben het merk in de colophon. Toen de titelpagina aan het boek werd toegevoegd, was hier de plaats voor het drukkersmerk.
De oude merken zijn meestal symbolische vormen, ook werd we een wapen of spreuk toegepast, later zinnebeeldig of eenvoudig een monogram of lettermerk. In de loop van de vorige eeuw ging men over tot het lijncliché naar een tekening. De consciëntieuze uitgever geeft voor een ontwerp een opdracht aan een grafisch kunstenaar.
M. H. GROENENDAAL JR
Lit.: L. G. Silvestre, Marques typographiques, 2 dln (Paris 1853-1867); Marques typographiques, 2 dln (Gand 1894, anoniem); M. P. Delalain, Inventaire des marques d’imprimeurs et de libraires de la coll. du Cercle de la librairie, 2de dr. (Paris 1892) ; P. Heitz, Die Büchermarken, 7 dln (Strassburg i8g2-’g8); E. Weil e.a., Die Drucker und Verlegerzeichen des 15. Jhrh., 4 dln (München 1924-’29); L. Polain, Marques des imprimeurs et des libraires en France au 15e siècle (Paris 1926); Ph. Renouard, Les marques typographiques parisiennes (Paris 1926); M. Sabbe, Le symbolisme des marques typogr., Gulden Passer (1932) ; H. W. Davies, Devices of Early Printers (London 1935); F. Vindel, Escudos y marcas de impresores y libreros en Espana (Barcelona 1942).
