(It.: Trieste), stad en voorheen provincie in het N.O. van Italië en tot het eind van Wereldoorlog II deel uitmakend van dit land, thans vormend een „vrij territorium” onder protectoraat van de Verenigde Naties. Bij het vredesverdrag met Italië, op io Febr. 1947 te Parijs gesloten, werd het protectoraat over Triest ingesteld.
Het interne gezag in het gebied wordt uitgeoefend door Groot-Brittannië en de V.S. (zone A) en Joegoslavië (zone B). Het protectoraat is groot 831 km2, waarvan zone A 223 km2 inneemt. Het aantal inw. van deze zone bedroeg in Nov. 1951 ca 296 000, meest Italianen. Het aantal inw. van de Joegoslavische zone wordt geschat op ruim 70 000. De stad en haven liggen in zone A.Ca 20 pct van de bevolking van het gehele gebied bestaat uit Slovenen; deze wonen vnl. in het Joegoslavische deel. De omgeving van de stad bestaat uit tamelijk onvruchtbare gronden (zandgrond, karstheuvels in het O.). Landbouw en veeteelt worden uitgeoefend en wijn, granen, aardappelen en kool worden verbouwd. Ca 3000 mensen zijn betrokken bij de visvangst. Het havenbedrijf en de scheepswerven vormen de basis van de gehele economie van het gebied. De haven ligt ten Z. van de stad en bestaat uit drie delen: de oude haven of Porto Franco Vecchio in het N., de nieuwe haven of Porto Franco Nuovo in het Z. en de oude douanehaven in het centrum van de stad. Over het algemeen zijn de havens goed en modem geoutilleerd. De scheepswerven werken nauw samen met die van Monfalcone, 24 km noordelijker op Italiaans grondgebied. De stad heeft petroleumraffinaderijen en staalfabrieken, kleding-, papier-, bier- en olie-industrie. Behalve het kasteel op de heuvel van S. Giusto, dat vroeger voor verdediging van de stad werd gebruikt, bezit Triëst een Romeins theater en een universiteit.
Als meest merkwaardig historisch gebouw echter bezit Triëst de hoog gelegen Dom S. Giusto, die in het begin van de 14de eeuw ontstond door samentrekking van de naast elkaar liggende S. Giusto en S. Maria, resp. uit de 5de en 6de eeuw. De zware klokketoren is van 1337, het Baptisterium naast de kerk uit de 10de eeuw. Het Museo Civico bevat opgravingsvondsten, het museum Rivoltella moderne schilderijen.
Lit.: Giorgio Roletto, Trieste ed i suoi problemi. Situazione, tendenze, prospettive (Trieste 1952).
GESCHIEDENIS
Triëst (Tergeste) werd onder keizer Augustus een Romeinse kolonie. Het Christendom kreeg hier vroeg invloed. Van de 10de tot de 12de eeuw hadden de bisschoppen de macht in handen. Nadat verschillende heersers er geregeerd hadden, verviel het in 1382 aan Oostenrijk. Met uitzondering van de periode van 18091814, toen Triëst tot de Illyrische Provinciën van het Franse Keizerrijk behoorde, bleef het Oostenrijks tot de Vrede van St Germain in 1919. Daarna werd het Italiaans. Aan het einde van Wereldoorlog II rukten de Joegoslaven de stad binnen en wilden haar inlijven. Krachtens de Vrede van Parijs van 1947 werd Triëst echter een vrij gebied onder controle van de Veiligheidsraad. Onenigheid tussen de Westelijke mogendheden enerzijds en de Sovjet-Unie anderzijds verhinderden echter de totstandkoming van een geregeld bestuur volgens het vredesverdrag. Als gevolg hiervan is het gebied van Triëst tot heden (Aug. 1953) onder een militair bestuur gebleven, t.w. de noordelijke zone, waarin de eigenlijke stad is gelegen (Zone A) onder dat van Britten en Amerikanen, de zuidelijke zone (Zone B) onder dat van de Joegoslaven. In Mrt 1948 stelden Engeland, Frankrijk en de V.S. voor, Triëst aan Italië terug te geven. Dit voorstel, dat waarschijnlijk de bedoeling had, de Italiaanse verkiezingen ten gunste van de anti-communistische regering te beïnvloeden, werd uiteraard door de Sovjets en de Joegoslaven niet geaccepteerd. Ook de verwachting, dat de Westelijke mogendheden de onder haar beheer staande zone nu eigenmachtig aan Italië zouden teruggeven, is niet in vervulling gegaan. Alleen werd op 9 Mei 1952 een overeenkomst gesloten, krachtens welke de geallieerde bevelhebber voortaan door een door de Italiaanse regering aangestelde adviseur zou worden terzijde gestaan. De Zone B is in feite geheel bij Joegoslavië ingelijfd. De kwestie-Triëst vormt nog steeds een ernstig twistpunt, dat alle toenadering tussen Joegoslavië en Italië voorshands onmogelijk schijnt te maken.
