is een parasiet van mens en dier, welke waarschijnlijk tot de klasse Sporozoa der Protozoën behoort. Zij is 2-3 micron lang en i -2 micron breed, en heeft de vorm van een maansikkel.
In het protoplasma bevindt zich een kern. Reeds vroeger was toxoplasma gevonden als parasiet van verschillende dieren; eerst sinds kort is haar betekenis als verwekker van ziekten van de mens beter bekend geworden. Het meest wordt toxoplasma gevonden als de oorzaak van een ziekte van pasgeborenen en jonge kinderen, waarbij als meest voorkomende afwijkingen een hydrocephalus (waterhoofd) en bepaalde oogafwijkingen worden gezien.Steeds kan door laboratoriumreacties worden aangetoond dat de moeder eveneens is besmet, zonder dat zij ziekteverschijnselen vertoont. Bij volwassenen zijn verschijnselen van een algemene infectie slechts zelden beschreven (een koortsige ziekte met verschijnselen van localisatie in verschillende organen, als de hersenen, de spieren, het hart, de long); veelvuldiger schijnen oogafwijkingen ten gevolge van besmetting met toxoplasma voor te komen. De wijze waarop de mens besmet raakt is nog onbekend. Vaak worden in de omgeving van lijders ook besmette huisdieren aangetroffen.
