of ruggemergstering is een systeemziekte, die gekenmerkt is door een langzaam voortschrijdende degeneratie van de achterstrengen van het ruggemerg. Aangezien langs deze achterstrengen het spiergevoel en de gewrichtszin naar de hersenen worden geleid heeft de tabespatiënt onvoldoende weet van de stand van zijn ledematen in de ruimte.
Bovendien kan hij de richting en de grootte van zijn bewegingen niet controleren, tenzij hij deze bewegingen met de ogen volgt. De tabeslijder vertoont dientengevolge een ataxie, die vooral in het donker (geen controle van de ogen) sterk tot uiting komt. De proef van Romberg verloopt daardoor ook positief.De gang van de tabespatiënt is als van een dronken man met grote, ongelijke en slecht gerichte stappen. Door de onvoldoende geleiding van het lichaamsgevoel raakt de urineblaas vaak overvuld zonder dat de patiënt daar last van ondervindt. Aan de ogen is meestal het symptoom van Argyll Robertson aanwezig, terwijl de oogzenuw vaak langzaam degenereert. Zeer hinderlijk voor de tabeslijder kunnen de schietende of lancinerende pijnen zijn, ook wel crisen genoemd. Deze pijnen kunnen zowel in de ledematen als in de ingewanden voorkomen en zijn gekenmerkt door grote hevigheid. Het is of er plotseling een mes of een vuurstraal door het betreffende lichaamsdeel gaat.
Het ziekteproces verloopt meestal uiterst langzaam over zeer vele jaren. Geleidelijk aan kan invaliditeit ontstaan, doch het leven wordt door de tabes over het algemeen weinig bekort. Soms wordt de tabes gecompliceerd door andere syphilitische aandoeningen van het zenuwstelsel (bijv. dementia paralytica, zgn. tabo-paralyse). In dat geval kan het verloop ongunstiger zijn. De oorzaak van de tabes dorsalis is steeds syphilis. De infectie gaat echter meestal vele jaren aan de eerste tabes verschijnselen vooraf. Door de tegenwoordig zoveel doeltreffender behandelingsmogelijkheden van syphilis wordt de tabes in Nederland een steeds zeldzamer ziekte.
DR A. VERJAAL.
